Oziq ovqat mahsulotlari texnologiyasi

8-laboratoriya ishi 

YORDAMCHI MODDALARNING SIFATINI ANIQLASH  

 

Ishning maqsadi: Konservalashda ishlatiladigan yordamchi moddalar (osh 

tuzi namligi, sirka kislotasi, qaxrabo kislotasi, aldegidlarni, shakar rangi va 

hokazo)ning sifatini aniqlashdan iborat. 

 

NAZARIY QISM 

Osh  tuzi, sirka kislotasi, qand va ziravorlar meva sabzavotlarni 

konservalashda ishlatilib, konservalarning saqlanishida muhim rol   o’ynaydi. 

Konservalashda ishlatilgan osh tuzi Davlat standarti talabiga javob berishi zarur. 

Masalan: 

A) tuz   kislotalarining kattaligi 0,5 mm dan oshmasligi zarur. 

B) tuz oppoq rangga ega bo’lib, hidi bo’lmasligi zarur.  

V) tuzning 

5% 

li eritmasi sho’r mazaga ega bo’lishi va boshqa achchiq 

maza sezilmasligi kerak. 

G) tuz tarkibida 96,5 % natriy xlorid bo’lishi kerak.  

D) tuzda  har xil mexanik organik va noorganik qo’shimchalar bo’lmasligi 

zarur.  

E) namlik ekstra assorti osh  tuzida 0,5 dan 6%  gacha  bo’lishi kerak. 

Konservalash uchun ishlatiladigan tuz tarkibida gips, kaltsiy xlorid yoki 

magniy xlorid bo’lmasligi kerak, chunki bu moddalar suvning qattiqligini oshirib 

konservalangan mahsulot sifatini pasaytiradi. Xuddi shuningdek, sirka kislotaga 

ham ma’lum talablar qo’yiladi. Ishlatilishdan oldin solishtirma og’irligi, 

---

umumiy  kislotaligi mineral kislotalar yo’qligi, og’ir metall, qaxrabo 

kislotasi va aldegidlar bor yo’qligi tekshirishlishi lozim. Konservalashda 

ishlatiladigan har qanday modda sifat jihatidan bir qator talablarga javob berishi 

zarur. Ulardank: namlik, rangi, mazasi, tozaligi va hokazolar. 

 

1-ISH. OSH TUZINING NAMLIGINI ANIQLASH 

Kerakli asboblar va reaktivlar: 

Quritish shkafi. Analitik tarozi. Kolba. Voronka. Tuz namunasi. 

Ishning bajarilishi: 

Unchalik katta bo’lmagan tagi tekis kolbaga voronka qo’yilib, quritish 

shkafida quritiladi va sovugandan keyin analitik tarozida tortiladi. Keyin 

kolbaga 10 g osh tuzining o’rtacha namunasidan olinadi va voronka bilan 

tarozida tortiladi. Quritish quritish shkafida 140-150°S haroratda olib boriladi. 

Quritish doimiy og’irlikka  erishguncha davom etadi. Birinchi quritish bir soat 

davom etadi, keyingilari har 30 minutdan keyin og’irliklari o’rtasidagi farq 0,001 

g dan oshmagan holda olib boriladi. 

Namlikning miqdorlari foiz hisobida quyidaga formula orqali topiladi: 

 

с

в

а

Х

100

)

(

⋅

−

=

 

a-quritishgachabo’lgankolbavoronkalariningoshtuzibilanbirgalikdagiog’irligi, g; 

v- kolba, voronkaning tortish bilan qurishidan keyingi og’irligi, g; 

s - quritishgacha bo’lgan tuzning og’irligi, g hisobida. 

 

2-ISH.   SIRKA KISLOTASINING SIFATINI ANIQLASH 

Kerakli asboblar va reaktivlar: 

Piknometr. Gidrostatik tarozi. Quritish shkafi. Suv hammomi. 100ml, 500ml li 

o’lchov kolbalari. Farfor kosacha. Byuks. Pipetka. Byuretka. Sirka essentsiyasi. 0,1 n 

ishqor eritmasi. Margantsovka eritmasi. Indikator metilfenolyat. Sulfat kislotaning 

normal eritmasi. Ammiak. Kaltsiy xlorid. Vodorod sulfitli suv. Fuksinsulfat kislota. 

---

 

SOLISHTIRMA   OG’IRLIGINI   ANIQLASH. 

Sirka   kislotasiningsolishtirma og’irligi piknometr yoki gidrostatik tarozi 

yordamida aniqlanadi. 

UMUMIY KISLOTALARINI ANIQLASH. 

Sirka essentsiyasining kontsentratsiyasini aniqlash uchun yaxshi  yopiladigan 

byuksga 5 g tortib olinib, o’lchov kolbasida 500 ml gacha suyultiriladi. Keyin 

alohida 25 ml dan olib 0,1  n ishqor eritmasi bilan fenolftalein indikatori 

ishtirokida titrlanadi. 

Sirka kislotasnning foiz hisobidagi miqdori quyidagi formula bilan topiladi: