Oziq-ovqat injiniringida modellashtirish va avtomatlashtirish

2- rasm. Ob’ektning o‘tish grafigi
Jarayon chiqish (u ) chizmasidan ko‘rinib turibdiki , bunday chizmaga ega bo‘lgan jarayon mo‘tadil (ustoychiviy) deyiladi, ya’ni turtki berilgandan keyin ma’lum vaqt o‘tgach chiqish qiymati o‘zgarishi tezligi kamayadi, so‘ngra o‘zgarish to‘xtaydi, bunday holatli qurilmalar tizimini “aperiodik zveno” yoki “inersiyali qurilma” deb ataydilar. Aperiodik zvenolar quyidagi differensial tenglama bilan yoziladi,

Bu yerda T₀ – zvenoning doimiy qiymati, k - zveno kuchaytirgich koeffitsienti, u, z – chiqish va kirish o‘zgaruvchilari.
Differensial tenglamaga Laplas operatorini qo‘llab quyidagicha yozishimiz mumkin:
Т₀ py + y = k z
y (T₀ p + 1) = kz
y/ z = W(p) =k/(T₀p + 1)
Bu erda differensial tenglama algebraik tenglama ko‘rinishiga keladi, chiqish va kirish o‘zgaruvchilarni nisbatini olib uzatish funksiyasi modelini hosil qilamiz.
Chiqish chizmaning ko‘rinishi S –harfiga o‘xshaganligi uchun uni, S-chizma deb ataladi. 2-rasmda kerakli nuqtalarni belgilab chiqamiz, har qanday qurilma xajmga ega bo‘lib, xajm qurilmadagi modda miqdorini ifodalaydi, modda miqdori, qurilma sezgirligini – kechga qolish darajasini ko‘rsatadi. Qurilma kirish qiymatiga turtki berilganidan so‘ng, chiqish qiymatining o‘zgarishi boshlanish vaqti a nuqtadan boshlanadi va “oa” kesma qurilma kechga qolish vaqti deb hisoblanadi.
S - chizmada eng tez o‘zgaruvchi nuqta E topib, unga urinma o‘tkazamiz va urinma bilan ordinata o‘qi uchrashgan nuqtani b bilan belgilaymiz. E - nuqtaning ordinata o‘qidagi proeksiyasini C nuqta bilan belgilamiz. Urinmaning muvozanat chizig‘i bilan uchrashgan nuqtani ordinatadagi proeksiyasini d – harfi bilan belgilaymiz. Bu yerda bd kesma – (T_bd = T₀ ) qurilmaning o‘zgarmas o‘tish tezligi ko‘rsatkichi ( yoki qurilma “doimiy vaqt” qiymati) kattaligidir. Qurilmadagi kuchaytirish koeffitsienti k - ∆u/ ∆ x ni topish mumkin. Uzatish funksiyasining murakkabligi, ya’ni differensial tenglama darajasi S chizmaning ordinata o‘qiga og‘ishiga bog‘liq bo‘ladi. O‘tish chizma ordinataga nisbatan og‘gan bo‘lsa, demak o‘tish jarayoni davomli bo‘lib, uning differensial tenglamasi va uzatish funksiyasi marakkablashadi ya’ni ularning darajasi oshadi:
W = _{ }
Adabiyotlarda T_ab/T_bd qiymatlar asosida n, k₁, k₂ topish jadvali (1- jadval) keltirilgan [3].
Bu jadvaldan foydalanish uchun qurilma o‘tish chizmasi (S) yozib olib, T_ab/ T_bd qiymatini aniqlanadi va n, k₁, k₂ qiymati aniqlanadi.

1. 
   жадвал
   

Tab/Tbd