O‘zga tilli guruhlarda o‘zbek tili bakalavr ta’lim yo‘nalishi 2-kurs 203-a guruh talabasi Norboyev Bunyodning «Hozirgi o‘zbek adabiy tili»

TUSHUM KELISHIGI SHAKLI

!	Tushum kelishigi shaklini olgan so‘z doimo o‘timli fe’lga bog‘lanadi. Tushum kelishigidagi so‘z bilan o‘timli fe’l yonmayon turganda, ko‘pincha tushum kelishigi qo‘shimchasi tushib qoladi. Masalan: Kitobni o‘qidim – Kitob o‘qidim.

131-mashq. Nuqtalar o‘rniga mos kelishik qo‘shimchalarini qo‘yib, matnni ko‘chiring. Kelishik qo‘shimchasini olgan so‘zning qaysi so‘zga bog‘lanayotganini ayting.
Yaxshi tarbiya ko‘rgan odam... xislatlari... biri shuki, bunday odam o‘z faoliyati... boshqalar... bir qadam oldin... o‘tsa, darrov orqaga qaraydi, sheriklari... yordam qo‘li... uzatadi, safi... kengaytirib, yangi g‘alaba... ko‘zlaydi. (Abdulla Qahhor)

JO‘NALISH KELISHIGI SHAKLI

! Jo‘nalish kelishigi qo‘shimchasi o‘rin-joy otlariga qo‘shilib, qayerga? so‘rog‘iga javob bo‘ladi va gapda o‘rin holi vazifasida keladi.
Payt otlariga qo‘shilib, qachon? so‘rog‘iga javob bo‘ladi va gapda payt holi vazifasini bajaradi.
Shaxs va narsa otlariga qo‘shilib, kimga?, nimaga?
so‘rog‘iga javob bo‘ladi va gapda to‘ldiruvchi vazifasida qo‘llanadi.

135-mashq. Berilgan so‘zlardagi jo‘nalish kelishigi qo‘shimchasining talaffuzi va imlosiga e’tibor bering.
Terakka, chopiqqa, Chirchiqqa, bog‘ga, tog‘ga, yurakka.

O‘RIN-PAYT KELISHIGI SHAKLI

!