O‘zga tilli guruhlarda o‘zbek tili bakalavr ta’lim yo‘nalishi 2-kurs 203-a guruh talabasi Norboyev Bunyodning «Hozirgi o‘zbek adabiy tili»

BOSH KELISHIK SHAKLI

!	Bosh kelishik shakli maxsus qo‘shimchaga ega emas. Bu shakl kim?, nima?, qayer? so‘roqlarining biriga javob bo‘ladi va gapda ko‘pincha ega, ot kesim, undalma vazifalarida keladi. Masalan: 1. Men 7-sinf o‘quvchisiman. 2. O‘zbekistonning poytaxti – Toshkent. 3. Toshkent, munchalar go‘zalsan!

118-mashq. Matnni o‘qing. Bosh kelishik shaklidagi so‘zlarni toping. Ular gapda qanday vazifa bajarayotganini ayting. Xoinlik nima? Shu haqda bahslashing.
Ulug‘bek mirzo bobosidan so‘rabdi:

• 
  Dunyoda inson uchun eng yaxshi narsa nima-yu, engyomon narsa nima?
  

Amir Temur javob beribdi:

• 
  Dunyoda inson uchun eng yaxshi narsa ham botir, sa’y-g‘ayratli, ham go‘zal axloqli bo‘lib nom chiqarish. O‘limdan ham battar, yomon narsa axloqsizlik va xoinlik bilan nom chiqarishdir. (Xurshid Davron)
  

QARATQICH KELISHIGI SHAKLI

!

Qaratqich kelishigi shaklidagi so‘z – qaratqich, qaratqich bog‘lanib kelgan so‘z esa qaralmish deyiladi. Qaratqich kelishigi qaratqichni qaralmishga tobelashtirib bog‘lab keladi va qaralmishda ifodalangan narsahodisa, belgi-xususiyat, harakat-holatlarning qaratqich shaklidagi ismlarga qarashli ekanini bildiradi.

122-mashq. Quyidagi birikmalarda qaratqich va qaralmishlarning qanday shakllanganini izohlang.
Sinf burchagi, maktabimiz bog‘i, bizning maktab, Ahmadning akasi, shuning o‘zi.