O’zdavtemiryo’lnazorat ơzbekiston respublikasi temir yơllarida poezdlar harakati va manyovr ishlari bơyicha

(394-bandning 3-xatboshisi “O’zdavtemiryo’lnazorat” DI boshlig’ining 2003 yil
27 yanvardan 1/6-7-02-son ko’rsatmasiga muvofiq o’zgartirildi).
5 sutkadan ortiq - DATK boshqaruvi raisining telegraf farmoyishi bilan. 
Markazlashtirilgan dispetcherlik uchastkalarida nosozliklarni bartaraf etish maqsadida 
strelkalarni yoki ajratilgan uchastkalarni o’chirish barcha hollarda stansiya rezerv 
boshqaruvga o’tgandan so’ng amalga oshadi. 
SSB qurilmalarini o’chirish bilan bog’liq rejadagi ishlar DATK mintaqaviy temir yo’l 
uzeli boshlig’i tomonidan tasdiqlangan oylik grafikka binoan, ko’rsatib o’tilgan rahbarlarning 
telegraf farmoyishiga asosan poezdlar harakat xavfsizligini ta'minlaydigan maxsus xodim 
tayinlangach, amalga oshiriladi. 
Stansiya navbatchisiga stansiyada strelkalarni (ajratilgan uchastkalar) signallardan 
foydalanishni saqlagan holda o’chirishda yordam berish va uning harakat xavfsizligini 
ta'minlashning nazorat qilish uchun stansiya boshlig’i yoki uni vazifasini bajaruvchi shaxs 
ishtirok etishi kerak. 
Ko’rsatilgan qurilmalarning signallardan foydalanishi saqlangan holda o’chirish va bu 
holatni va o’chirilgan qurilmani marshrutga qo’shilganini tekshirish stansiyaning texnikaviy-

---

boshqaruv aktida belgilangan alohida tartibga binoan amalga oshiriladi. Bunday tekshiruvdan 
so’ng birinchi poezdni qabul qilish va jo’natish kirish, chiqish yoki marshrut svetoforining 
taqiq ko’rsatmasida amalga oshiriladi. Bunda poezdlarni qabul qilish va jo’natish 
marshrutlarini 
yo’nalishdosh 
manyovr 
marshrutlari 
bilan 
tutashtirishga 
ushbu 
Yo’riqnomaning 392-bandi "b" qismiga muvofiq ruxsat etiladi. Keyingi poezdlarni qabul 
qilish va jo’natish ushbu svetoforlarning ruxsat ko’rsatmasida amalga oshiriladi. 
Agar qabul qilish va jo’natish marshrutiga signallardan foydalanish xuquqi saqlab 
o’chirilgan strelka kirsa, stansiyadan poezd o’tishi uchun bir paytning o’zida kirish (marshrut) 
va chiqish svetoforlarini ochish man etiladi. Bu holatda, to’xtovsiz o’tadigan poezd uchun, 
uning bosh tomoni kirish (marshrut) svetoforidan o’tgandan so’nggina chiqish svetofori 
ochiladi. 
Marshrutni o’zgartirish uchun o’chirilgan strelkani o’tkazish yoki regulirovka ishlarini 
mahkamlagichni yechish bilan amalga oshirish talab etilganda, stansiya navbatchisi ostryaklar 
(ostryak) birikishi va krestovinaning buraladigan (harakatchan) o’zaklaridan mahkamlagichni 
yechib olish xaqida farmoyish berishdan oldin, boshqaruv apparatida ushbu strelka kiradgan 
marshrutlarda signallar ochilishiga yo’l qo’yilmaydigan ishlarni bajarishi shart. O’tkazish va 
mahkamlagichni yechish bilan bog’liq regulirovka ishlari bajarilayotganda strelkada 
harakatlanish man etiladi. 
Strelkani o’tkazish va regulirovka ishlari yakunlangandan so’ng undagi ostryaklar 
(ostryak) va krestovinaning buraladigan (harakatchan) o’zaklari mahkamlanadi va talab 
etiladigan holatda belgilangan tartibda yopiladi, bu xaqda mas'ul xodim stansiya 
navbatchisiga axborot beradi. 
Alohida e'tibor muhofazalanuvchi va juft strelkalarga (s'ezdlarga) qaratilishi kerak. Bu 
strelkalar o’rnatilishida marshrutlar bir-biriga nisbatan xavfsiz holatda bo’lishi kerak. 
Stansiya navbatchisi barcha ko’rsatilgan ishlar to’g’ri bajarilgani xaqida stansiya 
xodimidan xabar olganidan (yoki shaxsan ishonch hosil qilganidan) so’ng, boshqaruv 
pultidagi dastakni (knopkani) strelkaning xaqiqiy holatiga moslaydi va poezdlarni 
svetoforlarning ruxsat beruvchi belgilari bo’yicha o’tkazishni davom ettiradi. 
395.
Signallardan foydalanishni saqlamasdan markazlashtirilgan strelkalar, ajratilgan 
uchastkalar, nazorat qulflari va boshqa qurilmalar o’chirilganda, poezdlar kirish va chiqish 
svetoforlarining taqiq ko’rsatmasida qabul qilinadi va jo’natiladi, bunda yo’lning bo’shligi, 
marshrutdagi har bir strelkaning holati va tutashgani ushbu Yo’riqnoma va stansiyaning 
texnikaviy-boshqaruv aktida belgilangan tartibda tekshiriladi. 
396.
Strelka yoki ajratilgan uchastka o’chirilgan har bir holatda elektromexanik 
stansiya navbatchisi bilan birgalikda nazorat asboblari bo’yicha aynan ko’rik jurnaliga yozuv 
kiritilgan qurilmaning o’chirilganini tekshirishi lozim. 
Strelka yoki ajratilgan uchastka o’chirilishidan avval stansiya navbatchisi yoki uning 
ko’rsatmasiga binoan markazlashtirish posti operatori o’chiriluvchi ajratilgan uchastkaga 
kiradgan strelka yoki strelkalarning strelka dastaklari (knopkalari)ga qizil qalpoqchalar 
kiydirishi shart. 
O’chirilishdan oldin markazlashtirilgan strelka quyidagi tartibda mahkamlanishi va 
berkitilishi lozim: 
signallardan foydalanish saqlab qolinganda (ostryaklarni ajratmasdan) - skoba, 
zakladka va osma qulfga; 
signallardan foydalanish saqlanmaganda, ostryaklar elektr yurituvdan ajratilganda - 
skoba, zakladka va osma qulfga; 
signallardan foydalanish saqlanmaganda, ostryaklar elektr yurituvdan ajratilmasa - 
zakladka va osma qulfga. 
Krestovinaning harakatchan o’zagi maxsus qurilma bilan mahkamlanib, osma qulf 
bilan berkitiladi. 

---

Strelkani ta'mirlashda yoki nosozligida, ostryaklar o’rtasidagi mexanik aloqa buzilsa 
(ostryaklar ajraganda), ostryaklar yo’l ishlarini bajarishda poezdlar harakati xavfsizligini 
ta'minlash bo’yicha Yo’riqnomaga muvofiq ma'lum holatda mahkamlanadi. Bundan tashqari, 
jipslangan ostryak zakladka va osma qulfga berkitiladi. 
Signallardan foydalanish saqlanmasdan juft strelkalar o’chirilganda, ta'mir ishlari 
bajarilayotgan strelka zakladka va osma qulfga berkitiladi, signallardan foydalanish 
saqlanganda - u rusumli skoba bilan mahkamlanadi hamda zakladka va osma qulfga 
berkitiladi. 
Berkitilgan (juft) strelkalarning kaliti (kalitlari) o’chirilish muddati davomida stansiya 
navbatchisi (strelkalarga xizmat ko’rsatish uchun ajratilgan xodim yoki harakat xavfsizligini 
ta'minlash uchun mas'ul bo’lgan rahbar) da saqlanishi kerak. 
Strelkani mahkamlash yo’l boshqarmasi xodimi tomonidan yo’l ishlarini bajarishda 
poezdlar harakati xavfsizligini ta'minlash bo’yicha Yo’riqnomaga muvofiq, ko’rik jurnaliga 
yozuv kiritish yoki tegishli telefonogrammani berish bilan amalga oshiriladi. Strelka 
ostryaklarining (krestovina harakatchan o’zagini) ishonchli mahkamlanishiga yo’l 
boshqarmasi xodimi mas'uldir. Strelkani zakladka osma qulf bilan berkitish DATK 
tashishlarni tashkil qilish boshqarmasi xodimi tomonidan amalga oshirilib, u stansiya 
navbatchisining ko’rsatmasiga muvofiq strelkani marshrutdagi to’g’ri holatiga va ocma qulf 
bilan ishonchli berkitilganligiga mas'uldir. 
Ishlar yakunlanganlan so’ng, strelkadan mahkamlagich olingunga qadar stansiya 
navbatchisi SSB elektromexanigi bilan birgalikda strelka (harakatchan o’zak) holatining 
strelka dastagi holatiga (tegishli knopka bosilganiga) mosligini va boshqaruv pultidan nazorat 
qilinishini tekshirib, ishonch hosil qilishlari lozim. 
397.
Ushbu bobda stansiyalarda SSB qurilmalarining normal faoliyati buzilganida 
poezdlarni qabul qilish va jo’natish, manyovrlarni amalga oshirishga taaluqli asosiy 
qoidalargina bayon etilgan. Nosozlik, ko’rik va ta'mirlashda SSB qurilmalarini o’chirish va 
ulashning batafsil tartibi SSB qurilmalarini joriy saqlash va ta'mirlash ishlarini bajarishda 
poezdlar harakati xavfsizligini ta'minlash bo’yicha Yo’riqnomada keltirilgan.