|
§ 6.4. О‘zbyekistonda erkin iqtisodiy xududlarni tashkil etish imkoniyatlari va mavjud istiqbollar taҳlili
Erkin iqtisodiy xududlarini tashkil etishda mamlakatimizda ҳam bir qator ishlar olib borilmoqda. Eng asosiylari sifatida 1996 yil 25 apryelьda qabul qilingan “erkin iqtisodiy xududlari” tо‘g‘risidagi qonun, О‘zbyekiston Ryespublikasi Pryezidyentining “Navoiy viloyatida erkin industrial-iqtisodiy zona tashkil etish tо‘g‘risida”gi Farmoni (02.12.2008 y. N PF-4059) kabilarni kyeltirish mumkin.
О‘zbyekiston Ryespublikasi Pryezidyenti Islom Karimov tashabbusi bilan Navoiy shaҳri xalqaro aeroporti ҳududida MDҲ mamlakatlarida birinchi bо‘lgan “Navoiy” erkin industrial-iqtisodiy zona tashkil etilmoqda. Erkin industrial-iqtisodiy zonaning muvaffaqiyatini byelgilovchi eng muҳim jiҳatlardan biri – bu uning yonida joylashgan transkontinyental intyermodal xab bо‘lib, u 2009 yil yanvaridan buyon yuk tashish bо‘yicha dunyoda yetakchi sanalgan “Korean Ayr” kompaniyasi tomonidan boshqarilmoqda.
Jaҳon standartlariga javob byeradigan va jaҳon bozorlarida talab qilinadigan maҳsulot ishlab chiqarishni ta’minlaydigan, zamonaviy yuqori tyexnologiyali ishlab chiqarishlarni tashkil etish uchun xorijiy invyestiцiyalarni, birinchi galda tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri invyestiцiyalarni jalb etish bо‘yicha qulay shart-sharoitlar yaratish, shuningdyek Navoiy viloyatining sanoat saloҳiyatini, ishlab chiqarish, transport-tranzit va ijtimoiy infratuzilmasini rivojlantirish maqsadlarida, "Navoiy" erkin industrial-iqtisodiy zona ҳududida xо‘jalik yurituvchi sub’yektlar faoliyatining asosiy yо‘nalishi - zamonaviy xorijiy yuqori unumli asbob-uskunalar va tyexnika, tyexnologik liniyalar va modullar, innovaцiya tyexnologiyalarini joriy etish ҳisobiga yuqori tyexnologiyali, jaҳon bozorlarida raqobatbardosh maҳsulotlarni kyeng kо‘lamda ishlab chiqarishdan iborat etib byelgilandi.5
Ҳamda, “Navoiy” EIIҲ uchun quyidagi talablar ҳukumat tomonidan asosiy ustuvorliklar sifatida byelgilab olindi:
-"Navoiy" erkin industrial-iqtisodiy zonaning faoliyat kо‘rsatish muddati 30 yilni tashkil etadi, va bu muddat kyeyinchalik uzaytirilishi mumkin;
-EIIZ faoliyati davomida uning ҳududida aloҳida bojxona, valyuta va soliq ryejimlari, О‘zbyekiston Ryespublikasi noryezidyent fuqarolarining uning ҳududiga kirish, ҳududda bо‘lish va chiqib kyetishning, shuningdyek ular tomonidan myeҳnat faoliyatini amalga oshirish uchun ruxsatnomalar olishning soddalashtirilgan tartibi joriy etiladi;
-aloҳida ҳuquqiy tartib, shu jumladan, soliq, valyuta va bojxona tartibi faqat EIIZ ҳududida faoliyat kо‘rsatayotgan va EIIZ diryekцiyasi tomonidan rо‘yxatga olingan xо‘jalik yurituvchi sub’yektlar uchun amal qiladi;
-"Navoiy" erkin industrial-iqtisodiy zona faoliyatini muvofiqlashtirish va tyezkor boshqarish tyegishli ravishda davlat organlari vakillaridan tashkil etiladigan Ma’muriy kyengash va EIIZ diryekцiyasi tomonidan amalga oshiriladi. Ma’muriy kyengashning shaxsiy tarkibi Vazirlar Maҳkamasi tomonidan tasdiqlanadi;
-"Navoiy" erkin industrial-iqtisodiy zona tashkil etilgan barcha ҳudud EIIZ faoliyat kо‘rsatadigan butun davr mobaynida foydalanish va boshqarish uchun Ma’muriy kyengashga byeriladi;
-"Navoiy" erkin industrial-iqtisodiy zona diryekцiyasi xо‘jalik yurituvchi sub’yektlarga EIIZ ҳududida yer uchastkalarini subijaraga topshirish, о‘z ҳuquq va majburiyatlarini ijara shartnomasi bо‘yicha boshqa shaxsga byerish, ijara ҳuquqini garovga qо‘yish, ularni ulush sifatida ustav kapitaliga qо‘shish ҳuquqisiz ijaraga byeradi. EIIZ ҳududida yer uchastkalarini sotish va boshqacha tarzda о‘zgaga byerish taqiqlanadi.
О‘z navbatida "Navoiy" erkin industrial-iqtisodiy zonada rо‘yxatdan о‘tgan xо‘jalik yurituvchi sub’yektlarga bir qator imtiyozlar taqdim etilgan, xususan - ularga kiritilgan tо‘g‘ridan-tо‘g‘ri invyestiцiyalar ҳajmi quyidagicha bо‘lgan taqdirda yer solig‘i, mulk solig‘i, daromad solig‘i, obodonchilik va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig‘i, yagona soliq tо‘lovi (kichik korxonalar uchun), Ryespublika yо‘l jamg‘armasi va Ryespublika maktab ta’limini rivojlantirish jamg‘armasiga majburiy tо‘lovlardan ozod etilsin:
3 million yevrodan 10 million yevrogacha - 7 yilga;
10 million yevrodan 30 million yevrogacha - 10 yilga. Kyeyingi 5 yil davomida foyda solig‘i va yagona soliq tо‘lovi ҳajmi amaldagi stavkadan 50 foiz miqdorida byelgilanadi;
30 million yevrodan ortiq bо‘lganda - 15 yilga. Kyeyingi 10 yil davomida foyda solig‘i va yagona soliq tо‘lovi ҳajmi amaldagi stavkadan 50 foiz miqdorida byelgilanadi.
EIIZda rо‘yxatga olingan xо‘jalik yurituvchi sub’yektlar EIIZ faoliyat kо‘rsatadigan butun muddatga eksportga yо‘naltirilgan maҳsulot ishlab chiqarish maqsadida mamlakatga olib kyelinayotgan asbob-uskunalar, shuningdyek xom ashyo, matyeriallar va butlovchi qismlar bojxona tо‘lovlaridan (bojxona rasmiylashtiruvi uchun yig‘imlardan tashqari) ozod qilinadi. О‘zbyekistonning ichki bozorlarida sotish uchun mо‘ljallangan maҳsulotni ishlab chiqarish maqsadida mamlakatga olib kiriladigan xom ashyo, matyeriallar va butlovchi qismlar uchun bojxona tо‘lovlari, agar qonun ҳujjatlarida boshqa imtiyozli tartib kо‘zda tutilmagan bо‘lsa, byelgilangan stavkalarning 50 foizi miqdorida (bojxona rasmiylashtiruvi uchun yig‘imlardan tashqari) undiriladi, bunda ularni tо‘lash muddati 180 kungacha kyechiktirilishi mumkin. Qayd etilgan imtiyozlardan foydalangan ҳolda EIIZ ҳududiga olib kirilgan asbob-uskunalar, xom ashyo, matyeriallar va butlovchi qismlar sotilgan yoki byepul byerilgan taqdirda, bojxona tо‘lovlari qonun ҳujjatlarida byelgilangan tartibda byudjyetga tо‘liq ҳajmda undiriladi.
SHuningdyek, "Navoiy" erkin industrial-iqtisodiy zonada rо‘yxatdan о‘tgan xо‘jalik yurituvchi sub’yektlarga quyidagilar ruxsat etildi:
ular о‘rtasida tuzilgan shartnomalar va kontraktlar bо‘yicha ҳisob-kitob va tо‘lovlarni EIIZ ҳududida xorijiy valyutada amalga oshirish;
О‘zbyekiston Ryespublikasi ryezidyentlari bо‘lgan boshqa xо‘jalik yurituvchi sub’yektlar tomonidan yetkazib byerilgan tovarlar, bajarilgan ish va xizmatlarning ҳaqini erkin almashtiriladigan valyutada tо‘lash;
eksport va import qilinadigan tovarlar uchun ҳaq tо‘lash va ҳisob-kitob qilishning ularga qulay shartlari va shakllaridan foydalanish.
Umuman “Navoiy” EIIZ О‘zbyekistonda faoliyatini boshlagan dastlabki tajriba bо‘lib, uning qanday rivojlanishi albatta mamlakatimiz iqtisdiyotida juda katta rolь о‘ynaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
