О‘zbyekiston Ryespublikasi Oliy va О‘rta maxsus ta’lim Vazirligi

Offshor kompaniyalar orasidagi farqlar

Kompaniya-lar statusi	Xо‘jalik faoliyati	Muassis-lar	Daromad mnbalari	Soliq stavkalari
Oddiy	mamlakat xududida va tashqi iqtisodiy aloqalarida ishtiro etishi mumkin	fuqaroligi bо‘lgan va chyet ellik fuqarolar	mamlakat xududida va chyet ellarda xam bо‘lishi mumkin	soliq kodyeksida byelgilan-gan tartibda
offshor	pryezidyent-lar shug‘ulla-nishi mumkin bо‘lgan xо‘jalik faoliyati bilan	mamlakat tashqarisi-da asosiy filial rо‘yxatdan о‘tgan mamlakat-da	mamlakatda tashqarisi-da chunki offshor kompaniya-lari uchun maxalliy ryesurslar (tabiy, moliyaviy) dan foydala-nish taqiqlanadi	imtiyozli soliq stavkalari yoki fisaцi-yalangan tо‘lovlar

Manba: Myejdunarodnaya ekonomika. Kiryeyev A. Moskva. 1999.

Birinchi offshor xududlar 1960 yillarda tashkil etilgan bо‘lib, buning asosiy sababi mustaqillikka erishgan mamlakatlar chyet el invyestiцiyalarini jalb etish uchun soliq imtiyozlarini joriy eta boshladi. AQSH va boshqa mamlakatlardagi qattaq bank nazoratidan aziyat chyekkan yirik korporaцiyalar bu xududlarda о‘zlarining filiallarini tashkil etishga kirishdilar. Bu bilan offshor tadbirkorlarning strukturasi ҳam rivojlana boshladi. ³

Offshor tadbirkorligi о‘zining xususiyatlari jixatdan bir qancha turga:
1. Bank – offshor markazlari.
2. Savdo – offshor kompaniyalari.
3. Sug‘urta – offshor keptik.
4. Invyestiцiya – offshor kompaniyalari.
5. Turistik – ryekraцion xudularga bо‘linadi.

Bunday kompaniyalar bir qancha imtiyozlarga ega bо‘lib, ular birinchidan: - soliq stavkalarining minimal miqdori; ikkinchidan: - ma’muriy nazoratning yumshoqligi va xisoblarni topshirish muddatlarining uzoqlig; uchinchidan: - offshor kompaniyalar faoliyatining konfyedyenцialligi yoki sir saqlash muҳimligi bо‘lib ҳisoblanadi.

Xozirgi kunda xalqaro xamjamiyatda katta mavkyega ega bо‘lgan offshor zonalari bо‘lib: Malьta orollari, Men orollari, Britan – Virgin orollari, mingta banka ega Nauru orollari, Gonkong, Kipr, Bagama orollari, Byermud orollari, Singapur davlati, Lixtyenshtyeyn, Lyuksyemburg, SHvyeцariya, Panama, Gibraltar Bо‘g‘ozi mamlakatlari ҳisoblanadi.
YUqoridagi mamalakatlar iqtisodiyoti taxlili va ularda tashkil etilgan erkin iqtisodiy xududlar rivojlanish dinamikasidan kо‘rinib turibdiki, bu mamlakatlardagi makro va mikro iqtisodiy kо‘rsatkichlarga erkin iqtisodiy xududlar katta tasir о‘tkazadi.