O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

38-rasm 
 
9.13. To‘pni o‘yinga kiritish uslubini o‘rgatish metodikasi 
 
Zamonaviy  voleybolda  to‘pni  o‘yinga  kiritishning  uch  turi  mavjud: 
kuch  bilan,  aniq  (ular  taktik  deb  ham  ataladi)  va  rejali.  Bu  uslublar 
texnikasida  farqlar  bor.  To‘pni  kuch  bilan  o‘yinga  kiritish  himoyada 
o‘yin  tamoyili  bo‘yicha  olib  boriladi.  Rejali  va  aniq  o‘yinga  kiritish 
texnikasi  pastdan  ikkala qo‘l  bilan qabul  qilishga  o‘xshaydi.  Aynan shu 
sababli qabul qilish harakatlarining “maxsus” tuzilishi  o‘rgatilmaydi. U 
pastdan  uzatish  va  himoyada  o‘ynash  davomida  o‘rgatiladi.  To‘p  bilan 
ishlashni  takomillashtirish  uchun  esa  ko‘p  mashqlar  mavjud.  Yosh 
sportchilarga  avvaliga  oddiy  va  maqsadli  uzatmalarni  qabul  qilishni 
o‘rgatish zarur. Keyinchalik esa ular kuch bilan to‘pni o‘yinga kiritishni 
o‘rgangach, uslublarga o‘tish mumkin. 
To‘pni  o‘yinga  kiritishda  o‘yinchi  to‘p  ostiga  tez  yetib  olishi  va 
uning  uchish  trayektoriyasini taxmin qila  olishi  kerak, bu  esa  to‘p  bilan 
ishlanadigan  platformaga  tez  yetib  olish  imkonini  beradi.  Shu  sababli 
uning  birinchi  bosqichlarida  uchayotgan  to‘p  aks  etadigan  platformaga 
tez yugurib borish vazifasi qo‘yiladi. Qulay joylashuvda u samarali natija 
beradi.  Yosh  sportchilar  qo‘llarini  cho‘zib  to‘pga  uzatmasligi  uchun 
qo‘ltiq  ostida  sochiq  yoki  o‘qlovni  qisib  ushlash  mashqlarini  bajarib 

---

223 
turish zarur. Bu esa sportchilarni to‘pga tomon oyoqlarni harakatlantirib 
yetib  borishini  ta’minlaydi.  Bir  vaqtning  o‘zida  qo‘ltiq  ostidagi  jismni 
tushirib yubormaslikka ham intilishadi. O‘yinga kiritilgan to‘pni taxmin 
qilish  qobiliyati  o‘yinchilarga  katta  yordam  ko‘rsatishi  mumkin.  Ushbu 
mashqqa  ko‘p  vaqt  va  e’tibor  talab  etiladi.  Ba’zi  bolalar  murabbiylari 
barqaror  sifatli  uzatishni  faqatgina  tabiatan  iqtidorli  sportchilar  bajara 
oladi  deb  hisoblashadi.  Bu  fikrga  qisman  qo‘shilish  mumkin:  uzatish 
ishonchliligi  qabul  qiladigan  o‘yinchilar  asab  tizimi  mustahkamligiga 
bog‘liq.  Lekin  texnika  o‘rganilmasa,  asab  tizimi  mustahkamligi  ham 
yordam  bera  olmaydi.  Boshqa  tomondan,  tabiatan  kuchli  asab  tizimiga 
ega  bo‘lmagan  o‘yinchilarga  psixologik  yordam  berish,  qulay  sharoit 
yaratish, o‘z psixologik holatini nazorat qilishni o‘rgatish shart.