O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
8.6. Taktik o‘tish harakatlari 
 
O‘yinchilarning  o‘tish  taktik  harakatlari  hujum  vaziyatining 
mudofaaga  va  aksincha,  harakatlarni  almashtirish  bilan  xarakterlanadi. 
O‘yinchilar  o‘tish  harakatlarining  joylashuv  bo‘yicha  o‘z  o‘rinlarida, 
shuningdek, joyni, faol harakatlar zonasi va funksiyalarini almashtirilgan 
holda ham bajarishlari mumkin.
 
(36-jadval) 

---

334 
 
 
 
O‘yinchilarning  o‘tish  taktik  harakatlari  himoyadan  hujumga  va 
aksincha  amalga  oshirilib,  hujumda  ham,  himoyada  ham  butun 
jamoaning  o‘yin  samaradorligini  belgilaydi.  O‘yin  vaqtida  bevosita 
hujum  va  himoya  harakatlarining  muvaffaqiyati  alohida  o‘yinchilar  va 
butun  jamoaning  hujumdan  himoyaga  va  aksincha,  o‘yinga  tez  va 
uyushqoqlik  bilan  o‘ta  olishiga  bog‘liqdir.  Bu  ayniqsa,  jamoaning 
“tezkor”  o‘yinida  alohida  ahamiyat  kasb  etadi.  O‘yinchilarning  o‘tish 
harakatlari  joylashuv  bo‘yicha  o‘z  o‘rnini,  faollik  zonasi  va 
funksiyalarini  almashtirgan  holda  ham  bajarishi  mumkin.  O‘tish 
harakatlari  aralash  holda,  takroriy  va  aksincha:  masalan,  hujum-hujum-
himoya-himoya-hujum shaklida bo‘lishi mumkin. 
Strategiya
  deyilganda  umumiy  yo‘nalishda  odatda  alohida 
maqsadlarni qo‘yish va erishish tushuniladi. Ular joriy maqsadlarga mos 
kelmasligi  mumkin.  Biroq  tezkor  (joriy)  maqsad  va  vazifalar  strategik 
maqsadlarga  erishishda  yordam  berishi  mumkin  va  zarurdir.  Jamoani 
boshqarish  san’ati  shundan  iborat.  O‘yinda  yutqazish  mumkin,  yosh 
istiqbolli  tarkib  bilan  o‘ynab  ko‘rish  kerak,  oqibatda  asosiy  masalada 
yutib  chiqish  va  ko‘p  yillar  o‘ynaydigan  jangovor  jamoaga  ega  bo‘lish 
mumkin.  Kelajak  haqida  tafakkur  –  bu  strategiyadir.  U  taktikaga 
qaraganda ustuvor hisoblanadi. 
Strategik vazifalarga quyidagilarni kiritish mumkin:  
-
 
 zamonaviy voleybolning rivojlanish tendensiyalarini aniqlashtirish 
va tahlil etish; 
-
 
 asosiy raqiblarning o‘yin xususiyatlarini o‘rganish; 
-
 
 jahon  tendensiyalari  va  o‘yinning  rivojlanishini  hisobga  olgan 
holda jamoaning yangi ko‘rinishini tanlash; 
-
 
 ayrim  asosiy  musobaqalarga  mo‘ljal  olgan  holda  jamoaning 
tarkibini shakllantirish (Olimpiya o‘yinlari, jahon chempionati); 

---

335 
-
 
 asosiy  musobaqalarning  vaqtlarini  va  shartlarini  o‘rganish,  undan 
jamoani samaraliroq tayyorlashda foydalanish; 
-
 
 musobaqalarni, 
tayyorgarlik 
vazifalari 
va 
maqsadlarini 
tabaqalashtirish; 
-
 
 voleybolchi 
o‘yinchilarni 
tayyorlash 
tizimining 
barcha 
bo‘g‘inlarini qayta qurish, jahon voleybolining rivojlanish tendensiyalari 
doirasida o‘yinchilarni tayyorlash uslubini yaratish; 
-
 
jamoa  tarkibini  shakllantirish  imkoniyatlarini,  iqlimni,  asosiy 
musobaqalarni, vaqt va yil fasllarini, musobaqa o‘tkazish qoidalari, vaqti 
va  boshqalarni  hisobga  olib,  jamoani  bo‘lg‘usi  musobaqalarga 
tayyorlashning strategik modelini tanlash va ro‘yobga chiqarish; 
-
 
 ushbu  vazifalarni  amalga  oshirish  darajasi  jamoa  va  umuman, 
voleybolni strategik boshqarish san’ati bilan aniqlanadi.