O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

A B

V G

S D

46. 
    rasm
    

Ularga o‘yinni yakuniga yetkazuvchilar va libero kiradi. Ayrim holatlarda o‘yinga kiritilgan to‘pni qabul qilishga 4-o‘yinchi – diagonal hujumchi ham yordamlashadi. 1-tempdagi hujumchilar uzatishlarni qabul qilishda qatnashmaydi. Orqa qatorda ularni libero almashtiradi, oldingi qatorda esa ular birinchi temp bilan hujum qilishlari lozim, uzatishni qabul qilgandan keyin buni bajarish qiyin bo‘ladi.
Bog‘lovchi o‘yinchi joylashuv bo‘yicha oldingi qatorda va maydonchaning o‘ng qismida bo‘lsa, qabul qilishda jamoaviy o‘zaro harakatlar eng oddiy bo‘ladi. 2- yoki 3-zonada joylashgan holda bog‘lovchi o‘yinchi raqibning uzatishidan so‘ng o‘z o‘rnini almashtirmasdan turib uzatishni bajarishi mumkin. Bunday joylashuvda oldingi qatordagi bog‘lovchining ko‘plab harakatlarini raqibning to‘siq qo‘yuvchilari ancha osonlik bilan bilib oladilar. Shu sababli, qabul qiluvchi jamoa o‘yinchilari qayta saflanishlari, oldingi qatordagi qo‘shni o‘yinchining orqasidan yoki orqa qatordan chiqayotgandek harakat qilishlari mumkin, keyingi holatda bog‘lovchi o‘yinchi uzatish zarbasi berilishigacha oldinga tomon qadamlaydi (47-rasm).
Bog‘lovchi, joylashuv bo‘yicha ikkinchi hudud o‘yinchisi bo‘lgani holda, uchinchi yoki ikkinchi hudud o‘yinchilari orqasidan “yolg‘ondakam” chiqish qilishi mumkin. Bu, hujumchi o‘yinchiga zarba berish yengil bo‘lishi uchun, uchinchi zonadan ham, ikkinchi zonadan ham bajarilishi mumkin (47-rasm, A va B). Bunday harakatlar qanchalik sodda tuyilmasin, ularning qo‘llanilishi ko‘pincha samarali bo‘ladi. Hatto oxirgi Olimpiadada ham, hujum zarbasini ko‘rmoqchidek bo‘lib ko‘ringan ikkinchi qatordagi o‘yinchiga qarab, to‘siq qo‘yuvchilarning sakraganini ko‘rish mumkin edi. Ancha quyi darajadagi jamoalarda (BO‘SM bosqichida) bunday taktika yanada ko‘proq natija beradi.
Ikkinchi qatordan chiquvchi bog‘lovchining oshirishni qabul qilishda jamoaviy o‘zaro harakatlar biroz murakkabroq. Biroq jamoa o‘yinchilarining kelishilgan harakatlarni amalga oshirishlarida jiddiy farqlar yo‘q. O‘yinga kiritilgan to‘pni qabul qilish uchun o‘yinchilarning joylashuvlari takrorlanadi, faqat “eng muhim” joylarda bo‘lish uchun endi boshqa hudud va qatordagi o‘yinchilar chiqadi.
Jamoa taktikasining muhim elementi, o‘yinga kiritilgan to‘pni qabul qilish samaradorligini oshirish uchun libero vazifasidagi o‘yinchidan foydalanish va unga qabul qilish uchun ko‘proq hududni qoldirishdir. Shuningdek, ko‘pincha o‘yinchilarni qat’iy joylashtirishdan bir-ikki o‘rin oldinga o‘tkazish, raqib jamoasining eng kuchli to‘pni o‘yinga kirituvchisining oshirishlarini eng kuchli qabul qiluvchilarga o‘tkazish
ham samarali bo‘ladi. Har bir joylashuvda qabul qiluvchi o‘yinchilarning ikki, hatto uch variantda joylashuvlarida o‘ynash ham foydalidir. O‘rinlarning oddiy almashtirishini ham o‘yinchilarga ruhiy jihatdan qayta tashkillashtiruvchilarga va qabul qilishda samarali harakat qilishlariga yordam beradi.