O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Birinchisi. Texnikaning ideal modeli odatda eng kuchli ijrochi harakatlari tashqi ko‘rinishi bo‘yicha tuziladi. Undan o‘rganish predmeti baholash tizimi uchun asos sifatida foydalaniladi. Texnik uslubning ushbu ideal tashkil etilgan modelida ko‘zda chamalab yoki asboblar yordamida o‘lchash orqali tasodifiy, ahamiyatsiz tasniflar ham uchraydi “bir qarashda”, muqobil va muhim ko‘rinadi va haqiqat deb qabul qilinadi. Lekin harakatlarga tashqi o‘xshashligi turli harakat mexanizmlari va turli mushaklar tomonidan ta’minlanishi mumkin, agar uni tushunishga ortiqcha urinilmasa, voleybolchining samarali harakatlari ko‘rinishi qaysi mushak, mexanizm va ish rejimlari bilan ta’minlanishini taxmin qilish mumkin.
Ikkinchisi. Taqlid uchun eng yaxshi o‘yinchi tanlashda uning harakatlari samaradorligi emas, uning faoliyati natijaviyligi bahosi qo‘llaniladi. Voleybolchi faoliyati natijaviyligi turli omillar: asab tizimi kuchi, uning irodaviy ko‘rinishlari, taktik bilimlilik, texnik uslublarni bajarish ko‘nikmalarining ishonchliligi va boshqalar bilan ta’minlanadi. Mushaklarda ishlab chiqarilayotgan energiyadan foydalanish samaradorligi nuqtai nazaridan harakatlar samaradorligi yuqori bo‘l- masligi mumkin. Aksincha, ko‘nikma samarali, lekin barqaror bo‘lmasligi mumkin, bu holat yosh voleybolchilarda kuzatiladi. Lekin u uzoq muddat davomida mahorat oshishi imkoniyatlarini ta’minlovchi istiqbolli va mahsuldor holatdir.
O‘yin mashqlarining sanoqsiz bajarilishi natijasida yosh voleybolchilarda egallangan o‘yin uslublarini bajarish texnikasi yomonlashadi. Harakatlar oddiy va odatiy bo‘lib qoladi, lekin harakatli vazifalar yechimi nuqtai nazaridan kamroq samarali bo‘ladi. Qayta-qayta takrorlanganligi tufayli xatolar barqarorlashadi. O‘yin amaliyoti hosil
bo‘ladi, ammo uning darajasi yosh o‘yinchilar harakatlari chegaralanganligi va nomukammalligi tufayli cheklanadi.
Ko‘nikma barqarorligi, “shakllanganligi” ko‘p marotaba takrorlash yoki kundalik hayoti, harakatli tajriba doirasida ishlab chiqilgan elementlarning oddiyligi natijasidir. Odatiy harakatlar tez va oson tarzda barqaror odatga aylanadi. Ko‘nikma barqarorligi o‘yinda ochko olib keladigan to‘p bilan ishlashda xatolarning kamligida ifodalanadi. Bolalar voleybolida raqobat, avvalombor, o‘yinchilar harakat ko‘nikmalari barqarorligi, ularning ijrosi ishonchliligini ta’minlovchi musobaqa jarayonidir. To‘pni yo‘qotishga olib keladigan vaziyatlarda kam xatoga yo‘l qo‘yadigan jamoa g‘olib bo‘ladi. Lekin BO‘SMda yosh kattalashishi bilan o‘yinchilar ko‘nikmalari barqarorligi tenglashadi. O‘yinchilari mukamal harakat ko‘nikmalariga, avvalo harakat vazifalari samarali va tejamli qarorlari ijrosiga ega jamoalar istiqbolga erishadi.
Yuqorida keltirilgan va amaliyotda qo‘llanilgan o‘rgatish metodikasi va uni takomillashtirish “yangidan” yaratilmagan, balki mavjud metodika asosida rivojlantirilgan. U yuqorida keltirilgan kamchiliklarni bartaraf etish maqsadida mavjud metodika davomi sifatida yaratilgan. Uni shakllantirish jarayonida o‘yinchilar va jamoalarni har tomonlama tayyorgarligini takomillashtirish va o‘rgatishda yangi mahsuldor yondashuvlar va metodik uslublar qo‘llanilgan.

2.