O’zbkiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Sharqiy O’rtayer dengizi madaniyati 
Sharqiy o’rtayer dengizi hududini eng katta 
yutug’i alfavitli yozuvni yaratilishi edi. Er. avv. II 
ming yillikda Sharqiy o’rtayer dengizi shaharlarida
savdo-hunarmandchilik, dengizchilikni taraqqiyoti, 
barchani qondiradigan savdo ishlarini tez yuritishga 
imkon beradigan oddiy yozuvni yaratishni talab qildi. 
Er. avv. XV-XII asrlardayoq Ugaritda o’ttiz belgili 
mixxat alfaviti qo’llanilgan. Finikiya alfaviti yanada
takomillashgan tizim bo’lib yunonlar tomonidan qabul 
qilinib, keyinchalik barcha zamonaviy alfavitlarga 
asos bo’ldi. 
Sharqiy o’rtayer dengizi xudolar panteoni tabiat 
kuchlarini aks ettiradi. Har bir shaharni o’z homiy 
ma’budi bor edi: Bal (hokim) yoki El (xudo), ba’zida 
Melek (“podsho”, boshqacha aytilishi Molox), Tir 
shahrida Mel’kart (“shahar podshosi”), ayol ma’buda 
Astarta (Mesopotamiyada Ishtar). Falastinda er. avv. 
VIII-VI asrlarda monoteistik ta’limot keng tarqaldi. 
Ugarit va Ebla shaharlarida hashamatli 
me'morchilik inshootlari saroylari bunyod qilingan. 
Dengizchilik kemasozlik sohalari yuksak darajaga 
ko`tariladi. Yog`och va toshdan podsho va 
ma'budalar haykallari yasalgan. Er. avv. 600-yillar 
atrofida firavn Nexo buyrugi bilan finikiyaliklarni 
dengizchilik tarixida ilk bor Gibraltar orqali
Atalantika okeaniga chiqib, Afrikani aylanib o’tishlari

---

294 
buyuk kashfiyot edi. Finikiyaliklar mohir kemasoz 
bo’lganlar. Ularning kemalaridan misrliklar va 
boshqa Old Osiyo xalqlari keng foydalandilar. 
 
Tayanch iboralar 
Tavr, Bibliya, Lazurit, Naramsuen, Megiddo, 
Quddus, Laxesh, Xalpa, Yamxad, Ugarit, Giksos, 
Filistim, Utika, Damashq, Benxadad III, Dovud,
Sulaymon, Xudo Yaxva, Axmoniylar, Finikiya, Ebla, 
monoteizm.