O’zbkiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Yamxad davlati va Giksoslar birlashmasi 
Er. avv. XVIII asrda shimoliy Suriyaga bostirib 
kirgan amoriy qabilalaridan biri bir necha shahar va 

---

284 
davlatlarni birlashtirgan yirik davlatni barpo qilishga 
urinadilar. Bu siyosiy birlashma Yamxad nomini
oldi. Dastlab bu birlashma qabilalar ittifoqi shaklida 
bo’lgan. Uning asoschisi doimiy qarorgohga ega 
bo’lmagan. U shimolda Karxemishda janubda Oront 
daryosigacha bo’lgan bepoyon hududga hukmronlik 
qilgan. (tax. er. avv. XVII asrning II yarmida) Xalpa
(hozirgi Aleppo) shahri poytaxt vazifasini o’tadi. 
Mari shahri bilan serqatnov savdo aloqasi o`rnatiladi. 
Er. avv. XVII asrda Yamxad zaiflashib tushkunlikka 
yuz tutadi. Er. avv. 1600-yillar atrofida Yamxad 
davlatini xettlar bosib oladilar. 
Er. avv. XIII-XVII asrda Yamxaddan janubroqda
bir qancha shaharlarni birlashtirgan qudratli
giksoslar ittifoqi vujudga keladi. Zarbdor qism jang 
aravalari bo’lgan qo’shinga ega bo’lgan giksoslar o’z
hokimiyatlarini Misrda o’rnatdilar, Falastin va 
Suriyada ham egalik qildilar. Giksoslar ittifoqiga 
Kadesh va Megiddo shaharlari ham qiradi. Giksoslar
davlati qurama bo’lib, unga semit qabilalari yetakchi 
o’rin egallab, bu davlat birlashmasiga xurrit va xett 
qabilalari qo’shildilar.
Giksoslar Misrdan haydalgach, Falastin va 
Suriyaga chekinib bu yerda qariyib yuz yil
hukmronlik qildilar. Shimoliy Suriyada xettlar 
hokimiyatni qo’lga oldilar, lekin tez orada Mitanni 
davlati bu hududni egallab oladi. Er. avv. XVI asr 
oxiriga kelib, Sharqiy o’rtayer dengizi Misr va 

---

285 
Mitanni tomonidan bo’linib olinadi. Bu ikki davlat 
hududda to’la hukmronlikni qo’lga kiritish uchun 
to’xtovsiz urushlar olib bordilar. Er. avv. XV asr 
oxiriga kelib raqobat Shimoliy Suriyani Mitanniga
Janubiy Suriya va Falastinni Misrga o’tishi bilan 
yakunlanadi. Er. avv. XV-XIV asrlarda sharqiy 
o’rtayer dengizi siyosiy tarqoqlik, o’zaro urushlar 
girdobida qoldi. Bu hududda halokatga uchragan 
Mitanni davlatining o’rniga xettlar keldilar. Er. avv.
XIII-XII asr boshlarida Suriya va Falastin o’rtayer 
dengizi qirg`ogi egey-anatoliya xalqlari («dengiz 
xalqlari») bosqiniga uchraydi. Ular Kipr Karxemish 
va Ugarit flotini tor-mor qildilar.
Er. avv. XII asr ular Ugaritni batamom vayron
qiladilar, Livandagi Amurri davlatini tugatadilar, 
Sidon va Tir shaharlarini talon-taroj qiladilar. 
Shundan so’ng ular er. avv. 1180-yillar atrofida 
Misrga hujum qiladilar, lekin misrliklar hujumni 
qaytaradilar. Misrdan uloqtirib tashlangan kelgindilar 
Falastin qirg’og’iga o’rnashib, Filistim (“Peleset”) 
nomi bilan davlat tuzdilar. Tez orada ular bu yerdagi 
mahalliy aholining tili va madaniyatini o’zlashtirdilar, 
ularning nomidan “Falastin” nomi kelib chiqdi.