O’zbkiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi

Mustaqil ish mavzulari 
Klassik qulchilik munosabatlari 
Er. avv. III asrda Rim magistraturasi 
Rim harbiy qo’shini va uning tuzilishi 
Rim-karfagen urushlarining ijtimoiy-iqtisodiy va 
siyosiy oqibatlari 
Reyting savollari 
1.
Rimning birinchi 
provitsiyalari 
qaysi qatorda 
to’g’ri 
ko’rsatilgan? 
A)Karfagen, Attika 
B)Afina, Sitsiliya 
S)Karfagen, 
Korsika 
D)Korsika, 
Sardiniya 
E)Sardiniya, 
Frakiya 

---

776 
2.
Rimliklar qachon 
Karfagen ustidan 
ilk bor g’alaba 
qildilar? 
A)er.avv. 261 yilda
B)er.avv. 501 yilda 
S) er.avv. 398 yilda
D)er.avv. 260 yilda 
E)er.avv. 268 yilda 
3.
Er.avv. 218 yilda 
qanday voqea 
sodir bo’ldi? 
A)2 puni urushi 
boshlandi 
B)3 puni urushi 
boshlandi 
S)rimliklar 
Karfagenga hujum 
qildilar 
D)gallar Rimga 
bostirib kirdilar 
E)2 puni urushi 
tugadi 
4.
Rim sharqqa 
yurish qilganida 
qaysi davlat bilan 
to’qnashdi? 
A)salavkiylar va 
Kushonlar bilan 
B)kushonlar va 
eftalitlar bilan 
S)salavkiylar va 
Makedoniya bilan 
D)Makedoniya va 
Parfiya bilan 
E)Salavkiylar va 
etrusklar bilan 
5.
Uchinchi 
Makedoniya 
urushi qachon 
boshlandi? 
A)er.avv. 162 yilda 
B)er.avv. 168 yilda 
S)er.avv. 218 yilda 
D)er.avv. 260 yilda 
E)er.avv. 163 yilda 
6.
Karfagen tor – 
mor qilingandan 
so’ng 
uning 
o’rniga qaysi 
provintsiya 
tuzildi? 
A)Afrika

---

777 
B)Attika 
S)Sitsiliya 
D)Makedoniya 
E)Osiyo 
7.
Rimda 
soliq 
yig’ish ishlari 
bilan 
kimlar 
shug’ullanganlar? 
A)konsullar 
B)publikanlar 
S)senatorlar 
D)noiblar 
E)kvestorlar 
8.
Rimda suvoriylar 
qanday 
vazifalarni 
bajarar edilar? 
A)qo’shin 
ta’minoti, soliq 
yig’ish, harbiy ish 
bilan 
B)konsullarni 
saylash, 
soliq 
yig’ish bilan 
S)soliq yig’ish, 
noiblarni tayinlash 
bilan 
D)yerlarni ijaraga 
berish bilan 
E)qullar mehnatini 
nazorat qilish bilan 
9.
Gladiator 
o’yinlari dastlab 
qaerlarda 
tarqalgan? 
A)Attika, Rimda 
B)Kompaniya, 
Etruriyada 
S)Sitsiliya, 
Karfagenda 
D)Rodos, Tarentda 
E)Kampaniya, 
Karfagenda 
10.
Rimliklar 
qachon 
Fessaliyada 
Filipp 
IV 
qo’shinlarini 
engdilar? 
A)er.avv. 309 yilda 
B)er.avv. 501 yilda 
S)er.avv. 280 yilda 
D)er.avv. 197 yilda 
E)er. avv. 195 yilda 

---

778 
11. Rim va Karfagen 
o’rtasidagi raqobatning 
sababi nima edi? 
A) Messaniya hududlari 
uchun edi 
B) Sitsiliya hududlari 
uchun edi 
S) Parfiya hududlari 
uchun edi 
D) plebeylar davlati 
hududlari uchun edi 
12. Rim va Karfagen 
o’rtasidagi 
savdo 
shartnomalari qachon 
imzolangan? 
A) er. avv. 328-305-
yillar 
B) er. avv. 279-237-
yillar 
S) er. avv. 509-387-yillar 
D) er. avv. 348,306-279-
yillar 
13. 
Rimliklar 
karfagenliklarni nima 
deb atar edilar? 
A) punilar 
B) gallar 
S) pretorlar 
D) kvestorlar 
14. Kichik Osiyo 
podshosi 
Pergam 
nechanchi yil vafot etdi? 
A) er. avv. 133-yil 
B) er. avv. 155-yil 
S) er. avv. 134-yil 
D) er. avv. 130-yil 
E) er. avv. 150-yil 
15. Qachon Rimda 
provinsiya noiblarining 
talon-tarojlari, 
suis’temollariga qarshi 
senator trubinlari tashkil 
qilindi? 
A) er. avv. 149-yil 
B) er. avv. 150-yil 
S) er. avv. 137-yil 
D) er. avv. 155-yil 
E) er. avv. 147-yil 
16. Rim noiblari soliq 
yig’ish 
huquqini 
kimlarga topshirdi? 
A) xususiy kishilarga 
B) dehqonlarga 
S) qullarga 
D) amaldorlarga 
E) tadbirkorlarga 

---

779 
17. Mashhur yunon 
tarixchisi kim? 
A) Polibiy 
B) Tarkviniy Mag’rur 
S) Tarent 
D) Romul 
E) Rima 
18. Polibiy qayerda 
birinchi 
marta 
senatorlikni qurdi? 
A) Rimda 
B) Bobilda 
S) Eronda 
D) Baqtriyada 
e) Turkiyada 
19. Puni urushi qachon 
boshlandi? 
A) er. avv. 218-yil 
B) er. avv. 260-yil 
S) er. avv. 202-yil 
D) er. avv. 168-yil 
E) er. avv. 197-yil 
20. Rimliklar er. avv. 
149-yilda kimga qarshi 
urush e’lon qildi? 
A) Karfagen 
B) Yunoniston 
S) Osiyo 
D) Bobil 
E) Afrika 
21. Karfagen rimliklar 
tomonidan necha yil 
qamal qilindi? 
A) 3 yil 
B) 7 yil 
S) 2 yil 
D) 5 yil 
E) 6 yil 
22. Er. avv. 206-yillarda
Rimning eng xavfli
raqibi qaysi davlat edi? 
A) ellin Makedoniyasi 
B) kichik Osiyo 
S) Afrika 
D) Karfagen 
E) S va D 
23. Gannibal necha 
yoshida 
rimliklarga 
qarshi 
kurashishga 
qasamyod qildi ? 
A) 11 yoshida 
B) 12 yoshida 
S) 15 yoshida 
D) 17 yoshida 
E) 10 yoshida 

---

780 
24. Er. avv.206 yillarda 
Bolqon qaysi davlatni 
Rimga qaram qildi ? 
A) Yunoniston 
B) Karfagen 
S) Bobil 
D) Eron 
E) B va D 
Rim respublikasida ijtimoiy-siyosiy kurash 
 
Sitsiliyada qullar qo’zg’oloni 
Rimning istilochilik urushlari natijasida er. avv. II 
asrda Italiya va Sitsiliyada qullarning soni keskin 
o’sdi. Qul asosiy ishlab chiqaruvchiga aylandi. Yirik 
quldorlik xo’jaliklari latifundiyalar o’rta quldorlik 
xo’jaliklari villalarda yuzlab, minglab qullar ishladi. 
Qulchilik manbalari urushlar, provinsiyalarda qarzi
uchun qul qilish, dengiz qaroqchiligi va qullarni
tabiiy ko’payishi edi. Rim huquqi qullarni buyum 
(jez), “so’zlaydigan qurol” (inshtrumentum vocale) 
deb hisoblar edi. Xo’jayinni mulki sifatida qul 

---

781 
huquqsiz edi. Xo’jayin uni jazolashi, o’ldirishi 
mumkin edi. 
Qullarni shafqatsiz ezilishi va xo’rlanishi ularni 
tez-tez qo’zg’olon ko’tarishga sabab bo’ldi. Qullar er. 
avv. 196-195-yillarda Etruriyada, er. avv. 185-yilda 
Apuliyada qo’zg’olon ko’tardilar. Rim jamiyati va 
davlati asoslarini titratgan qullarni qo’zg’olonlardan 
biri er. avv. 138-132 yillarda Sitsiliyadagi qul Evnoy 
o’zini “Antiox” deb atadi va yangi Suriya davlati 
tuzilganini e’lon qildi. Kengash va xalq yig’ini 
tashkil etilib, Enna shahri davlat markazi bo’ldi. 
Qo’zg’olonga Sitisiliyani janubi-g’arbi ham 
qo’shildi. Bu yerda qo’zg’olonchilarga kilikiyalik
qul Kleon boshchilik qildi. Tezda Evnoy va Kleon
birlashib Rim qo’shinlarini yanchib tashladilar. Kleon 
“podsho Antiox”ning strategi paydo bo’ldi. Rimliklar 
juda katta qiyinchiliklar bilan qo’zg’olonni er. avv. 
132-yilda bostira oldilar. O’ttiz yildan keyin yana (er. 
avv. 104-101-yillar) Sitsiliyada qo’zg’olon ko’tarildi. 
Bu qo’zg’olonni bostirish uchun rimliklar orolga katta
qo’shin yubordilar.
Sitsiliyadagi qullar qo’zg’oloni bilan bir vaqtda
Iberiya yarim orolida iber qabilalari rim 
hukmronligiga qarshi urush olib bordilar. Viriat 
boshchiligida luzitan qabilalari qo’zg’olonini 
bostirilishi yarim orolni to’la tinchlantirishga olib 
kelmadi. Ispaniyani shimoli-sharqiy qismidagi iber va 
kel’t-iber qabilalari rimliklarni haydab chiqarishga 

---

782 
qat’iy ahd qildilar. Bu harakatning tayanch markazi 
Numantsiya shahri edi. Luzitanlar qo’zg’oloni 
bostirilganidan so’ng Viriat o’ldirilib rimliklar katta 
kuch bilan qabilalarni uyushgan ittifoqini qarshiligini 
bostirishga kirishdilar. Besh yil davomida Rim 
qo’shini qo’zg’olonni bostira olmadi. Ochko’z, 
qobiliyatsiz harbiy boshliqlar davlat manfaatlaridan 
ko’ra talonchilikni afzal ko’rdilar. O’zlariga ittifoqchi 
bo’lgan qabila va mahalliy aholini qahr-g’azabini 
qo’zg’atdilar. Er. avv. 137-yilda rim qo’shini 
qurshovga tushdi, faqat kvestor Tiberiy Semproniy 
Grakxning ntensive san’ati tufayli rim qo’shini
qirib tashlanmadi. Kvestor iberlarni talabi bilan 
rimliklarni Ispaniyadan olib chiqib ketishga va’da 
berdi. Ammo senat Tiberiy tuzgan shartnomani 
tasdiqlamadi va urushni davom ettirishga qaror qildi. 
Ispaniyaga eng yaxshi rim harbiy boshliqlari yuborildi 
va 15 oy davomida qo’zg’olonchilar bilan olib 
borilgan urush rimliklarning g’alabasi bilan tugadi.