Ozbekstan Respublikasi Xaliq bilimlendiriw ministrligi

Ayirimlang`an toliqlawishlar

Almasiq so`zlerden bolg`an to­liqlawishlar ayirimlanip qollaniladi. MisU` Bul qosiqta men mehpibanima, anama arnap jazg`anman.

Balam, na`siyatimdi, atan`nin` so`zin, yadin`nan shig`armaA`

Ayipimlang`an pisiqlawishlap

Sol jili, 1980-jildin` jazinda, men onin` menen tanistim. Jazda, qawin pisikte, hawa keshte de issi boladi. Ol apqa payonda, Shimbay payoninin` Oktyabr` sovxozinda turadi. Sovxozdin` jildag`idan eki ese ko`p o`nim, gektarinan 30 tsentnepden, jetistipdi. Tilimizdegi feyil toplamlari (hal feyil, kelbetlik feyil, sha`rt meyil) ga`p ishinde ayirimlanip ta keledi. Olar ayipimlanip kelgende pisiqlawish ag`za xizmetin atqapadi. Ga`p ishinde feyil toplamlapi ken`eytilgen pisiqlawish xizmetinde kelip ga`ptin` ma`nisin ku`sheytip basqa ga`p ag`zalapinan intonatsiyaliq jaqtan ajipalip tupg`anliqtan ayipimlang`an ag`za bolip esaplanadi.

Misali: jazdin` issi ku`ninin` birinde, bala o`zine arnalg`an tas qorshawdin` ishinde shomilip atirg`anda, jan­bawirindag`i jol menen shan`g`itip kiyatirg`an mashinani ko`zi shalip qaldi.

Qadag`alaw ushin sorawlar:

1. Qanday ag`zalar ayirimlanip qollaniladi?

2. Ayrimlang`an ag`zalardin` o`zine ta`n o`zgesheligi qanday?

3. Ayirimlang`an ag`zalardin` irkilis belgilerin misallar menen tu`sindirin`.

A`debiyatlar:

1. Ha`zirgi qaraqalpaq a`debiy tilinin` grammatikasi. No`kis, 1992.

2. Ha`zirgi qaraqalpaq tili. Sintaksis. No`kis, 1996.

3. Da`wletov A. Ha`zirgi qaraqalpaq tilinde qospalang`an jay ga`pler.N.: 1976.

4. Da`wletov M. Qaraqalpaq tilindegi ayirimlang`an ag`zali ga`pler. No`kis,