O’zbekstan respublikasi joqari h’am orta arnawli bilimlendiriw ministrligi

Mag’lıwmatlardı ólshew birligi

Mag’lıwmatlardı ólshewdiń bir neshe hár qıylı birlikleri hám sistemaları bar. Hár bir ilimiy bag’dar hám insan iskerliginiń hár bir tarawı ózine tán bolg’an eń qolaylı hám dástúriy birliklerdi paydalanıwı múmkin. Informatikada mag’lıwmatlardı ólshew ushın mag’lıwmatlardıń hár qıylı tipleri universal ekilik kodlawg’a (ańlatıwg’a) iye bolıwında óziniń tiykarlang’an birliklerin kiritedi.
Eń kishi ólshem birlik bayt bolıp tabıladı. Bir bayt penen tekstli informaciyanıń bir simvolı kodlanadı, yag’nıy bunda tekstli mag’lıwmatlar ushın simvollardıń leksikalıq jaqtan kólemi baytlardag’ı ólshemine sáykes keledi.
Tómende biz mag’lıwmatlardıń birqansha úlken ólshem birliklerin keltirip ótemiz:
1Kilobayt = 1024 bayt = 2¹⁰bayt
1Megabayt = 1024 Kilobayt = 2²⁰bayt
1Gigabayt = 1024 Megabayt = 2³⁰bayt
1Terabayt = 1024 Gigabayt = 2⁴⁰bayt
1Petabayt = 1024 Terabayt = 2⁵⁰bayt

Mag’lıwmatlardı saqlaw birlikleri

Mag’lıwmatlardı saqlawda tiykarınan eki másele qaraladı, yag’nıy bular: mag’lıwmatlardı ıqsham kóriniste qalay saqlaymız hám olarg’a qolaylı hám tez ruxsattı qalay támiyinleymiz. Mag’lıwmatlar qolaylı ruxsattı támiyinlew ushın olar tártipli strukturag’a iye bolıwı kerek. Bunıń nátiyjesinde biz bilemiz, mánzilli mag’lıwmatlar kórinisinde qosımsha talaplar kelip shıg’adı. Bul adreslersiz biz strukturag’a kiriwshi mag’lıwmatlardıń kerekli elementlerine ruxsattı ala almaymız.
Adresli mag’lıwmatlar da óz gezeginde belgili bir ólshemge iye hám saqlaw múmkin bolg’anlıqtan, mag’lıwmatlardı baytlar sıyaqlı kishi birliklerde saqlaw qolaylı emes. Olardı birqansha úlken birliklerde de (kbayt, mbayt, gbayt hám t.b.) saqlaw qolaylı emes, sebebi mag’lıwmatlardı saqlawdıń bir birliginiń tolmay qalıwı saqlawdıń nátiyjeli bolmawına alıp keledi.
Mag’lıwmatlardı saqlaw birligi sıpatında fayl dep atalıwshı ózgeriwshi uzınlıqqa iye obyekt qabıl etilgen. Fayl – bul óziniń atına iye bolg’an qálegen sandag’ı baytlardıń izbe-izligi bolıp tabıladı. Ádette, fayllarda bir tipke tiyisli mag’lıwmatlar saqlanadı. Bul jag’dayda mag’lıwmatlardıń tipi fayldıń tipin anıqlaydı.
Fayldıń anıqlamasında onıń ólshemine sheklew qoyılmaydı, yag’nıy 0 baytqa iye fayl hám qálegen sandag’ı baytlarg’a iye fayllar da bolıwı múmkin. Bunda fayldıń atı úlken áhmiyetke iye boladı. Ol ózinde mánzilli mag’lıwmatlardı saqlaydı. Bul mánzilli mag’lıwmatlarsız fayllardag’ı mag’lıwmatlarg’a ruxsat bolmag’anlıg’ı sebebinen olar informaciya bola almaydı. Fayl atı mánzilli mag’lıwmatlardan basqa mag’lıwmatlar tipi haqqındag’ı xabarlardı saqlaydı. Bunıń nátiyjesinde mag’lıwmatlar menen islewdiń avtomat quralları ushın fayldıń atı boyınsha fayldan informaciyalardı alıwdıń sáykes metodın avtomat tárizde anıqlaw múmkinshiligi boladı.