O’zbekstan respublikasi joqari ha’m orta arnawli biLİm miNİstrliGİ



Download 0,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/24
Sana23.02.2022
Hajmi0,66 Mb.
#143000
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   24
Bog'liq
ozbekistanda siyasiy reformalar strategiyasinin ozgeshelikleri

birinshiden, ekonomikalıq reformalar h’esh qashan siyasat artında 
qalmaslıg’ı kerek, yag’nıy ekonomika siyasattan u’stin bolıwı kerek. Sonday-aq, 
ishki, sırtqı h’a’m ekonomikalıq mu’na’sebetlerdi ideologiyadan azat qılıwdı 
ta’miynlew za’ru’r; 
ekinshiden, o’tiw da’wirinde ma’mleket tiykarg’ı reformator bolıwı lazım. Ol 
reformalardın’ u’stin printsiplerin belgilep beriwi, o’zgerisler siyasatın islep 
shıg’ıwı h’a’m onı izshillik penen a’melge asırıwı sha’rt; 
u’shinshiden, nızam u’stinligine erisiw, nızamlarg’a so’zsiz boysınıw lazım. 
Bunın’ ma’nisi usınnan ibarat, demokratiyalıq jol menen qabıl qılıng’an jan’a 
Konstitutsiya h’a’m nızamlardı h’a’mme h’u’rmet qılıwı h’a’m a’mel qılıwı sha’rt; 
to’rtinshiden, xalıqtın’ demografiyalıq quramın esapqa alg’an h’alda ku’shli 
sotsiallıq siyasat ju’ritiw kerek. Xalıqtın’ 50 protsentini 16 jasqa jetpegen balalardı 
quraytug’ın O’zbekistanda bunın’ ayrıqsha a’h’miyeti bar; 
besinshiden, bazar ekonomikasına o’tiw ekonomikanın’ obektiv nızamların 
itibarg’a alıp, jaqın o’tmishtegi «revolyutsiyalıq sekiriwler»siz, yag’nıy 
evolyutsiyalıq jol menen puxta oylap, basqıshpa-basqısh a’melge asırılıwı kerek. 
G’a’rezsizlik en’ da’slep milliy ekonomikanı jaratıwdı, onı rawajlandırıwdı, 
ekonomikalıq abırayg’a iye bolıwdı, xalık aralıq ekonomikalıq qatnasıqlarda aktiv 
qatnasıwdı bildiredi. Siyasiy g’a’rezsizlik ekonomikalıq jaqtan ta’miynlenbes 
eken, tolıq g’a’rezsiz bolıwı mu’mkin emes. 
Ekonomikanın’ siyasattan u’stemlik printsipi du’nya ta’jriybesinde sınalg’an 
erkin bazar ekonomikasının’ obektiv nızamlıqları ja’miyetlik rawajlanıwdı 
sheshetug’ın a’h’miyetke iye ekenligin da’liylledi. Bazar ekonomikasına o’tiw 
sha’rayatında ekonomikanın’ quramlıq du’zilmeleri, xojalıq ju’rgiziwshi 
subektlerdin’ erkin ekonomikalıq iskerlik ju’rgiziwi u’lken a’h’miyetke iye. 
Sebebi, ekonomikanın’ siyasat h’a’m ideologiyadan u’stemligi ekonomikalıq 


60 
iskerlik erkinligi qurılıp atırg’an a’dalatlı puqaralıq ja’miyettin’ materiallıq tiykarı 
bolıp xızmet qıladı.
Jan’a demokratiyalıq ja’miyetke h’a’m bazar ekonomikasına o’tiw 
sha’rayatında ma’mlekettin’ bas reformatorlıq wazıypası ma’mlekette alıp barılıp 
atırg’an sotsial, ekonomikalıq, siyasiy reformalardı sho’lkemlestiriwde h’a’m 
a’melge asırıwda initsiator bolıwdı na’zerde tutadı. Bul printsip aldı menen 
ma’mleketimiz rawajlanıwının’ o’zine ta’n o’zgesheliklerinen kelip shıqqan bolıp, 
milliy 
ma’mleketshiligimiz tariyxıy ta’jiriybesine tiykarlanadı. O’zbek 
ma’mleketshiligi rawajlanıwdın’ barlıq da’wirlerinde ma’mleket, ja’miyet turmısın 
qurawshı, ja’miyetlik-ekonomikalıq o’zgerislerdi a’melge asırıwshı jetekshi ku’sh 
bolg’an. Ma’mleketke, onın’ basshısına u’lken isenim h’a’m h’u’rmet penen 
mu’na’sebette bolıw o’zbek xalqının’ turmıs ta’rizindegi a’h’miyetli siyasiy 
qa’driyat bolıp kelgen. Milliy ma’mleketshiligimizdegi bul da’stu’r g’a’rezsizlik 
sha’rayatında o’zinin’ logikalıq ko’rinisin taptı h’a’m jan’a mazmun menen 
bayıtıldı. Tariyxıy qısqa mu’ddet ishinde ma’mleketimizde a’melge asırılg’an 
ekonomikalıq, siyasiy reformalar ma’mlekettin’ bas reformatorlıq rolin anıq 
ko’rsetip berdi.
Bazar ekonomikasına o’tiwdin’ quramalılıg’ın esapqa alg’an h’alda sonı 
aytıp o’tiw za’ru’r, bul o’tiw da’wirinde bir qatar unamsız h’alatlar, ma’selen 
jumıssızlıq, nızambuzarlıq, jınayatshılıq sıyaqlılar ju’zege kelgende ma’mlekettin’ 
ta’rtipke salıw, qadag’alaw h’a’m basqarıwdag’ı roli ja’ne de artadı. Puqaralıq 
ja’miyettin’ qa’liplesiwi menen ma’mlekettin’ wazıypası biraz qısqarsa da, lekin 
ja’miyettegi sotsial jarılıwlardın’ aldın alıwda ja’miyetlik mu’na’sebetlerdin’ 
muwapıqlastırıwda ja’miyetlik a’dalattı qarar taptırıwda ma’mlekettin’ ornı h’a’m 
roli saqlanıp qala beredi. 
Konstitutsiya h’a’m nızam u’stinligi printsipinin’ ma’nisi, ma’mleketimiz 
turmısının’ barlıq tarawlarında nızam u’stemligin ta’miynlew, nızamg’a 
boysınıwdı qa’liplestiriwden ibarat. Bul printsipti ma’mleketimiz basshısı 
İ.Karimov to’mendegishe sa’wlelendiredi: «Pu’tkil jan’alanıw h’a’m rawajlanıw 
protsessleri nızamg’a tiykarlanıwı za’ru’r. Ekonomikalıq o’zgerisler sınalg’an, 


61 
a’meliy ku’shke iye bolg’an nızamg’a su’yengende g’ana bul o’zgerisler sezilerli 
na’tiyjeler beriwi mu’mkin»
45

Ja’miyetlik turmıstın’ barlıq tarawlarında nızamnın’ u’stemligi h’uqıqıy 
ma’mlekettin’ tiykarg’ı belgisi esaplanadı. Yag’nıy, h’uqıqıy ma’mleket teoriyası 
Batıs Evropada XVII-XVIII a’sirlerde jaratılg’an degen pikirler bar bolsa da, bizde 
h’uqıqıy ma’mleket da’stu’rleri milliy ma’mleketshiligimiz tariyxıy ta’jiriybesinde 
orta a’sirlerden aq bar bolg’an. Ma’selen, o’zbek ma’mleketshiliginin’ ullı tulg’ası 
Amir Temur o’zi qurg’an ju’da’ u’lken ma’mleketti «Ku’sh a’dalatta» degen uran 
menen basqarg’an. Temur da’wirinde arnawlı tu’ziklerge a’mel qılıng’an. A’ne usı 
tu’ziklerde ja’miyet ag’zaları minez-qulıq qag’ıydaları, h’a’meldar shaxslar h’a’m 
h’u’kimdarlardın’ parızları, ma’mleket h’a’m armiyanı basqarıw qag’ıydaları anıq 
sa’wlelendirilgen. 
Nızam u’stemligi printsipi, aldı menen ma’mlekettin’ tiykarg’ı nızamı 
esaplang’an konstitutsiyanın’ u’stemligin ta’miynlewdi na’zerde tutadı. Bul 
printsip ma’mleketimiz konstitutsiyasının’ 15 statyasında to’mendegishe 
sa’wlelengen: «O’zbekistan Respublikasında O’zbekistan Respublikasının’ 
Konstitutsiyası h’a’m nızamlarının’ u’stemligi so’zsiz ta’n alınadı. Ma’mleket, 
onın’ organları, ma’nsabdar shaxslar, ja’ma’a’t birlespeleri, puqaralar konstitutsiya 
h’a’m nızamlarg’a muwapıq is ko’redi.»
46

Sotsiallıq siyasat- ja’miyettegi sotsiallıq rawajlandırıwdı basqarıwg’a, 
ma’mleket puqaralarının’ materiallıq h’a’m ma’deniy talapların qanaatlandırıwg’a, 
ja’miyettegi sotsiallıq differentsiatsiya (bo’lshekleniw) protsessin ta’rtiplestiriwge 
qaratılg’an arnawlı siyasiy iskerlik boladı. 
Sotsiallıq siyasattın’ bazalıq tiykarg’ı maqsetleri- jetkilikli materiallıq 
resurslarg’a sa’ykeslengen siyasiy ku’shler menen sotsiallıq sistemanın’ ten’ 
salmaqlılıg’ın, turaqlılıg’ın, pu’tinligin h’a’m dinamikasın saqlaw boladı. 
Sotsiallıq siyasat ja’miyettin’ ag’ımdag’ı ma’pleri menen perspektivalıq 
ma’pleri ortasındag’ı qarsılıqlardı sheshiw jolı menen rawajlanıwdın’ h’a’zirgi 
45
Қараңыз: Каримов И.А. Ўзбекистон иқтисодий ислохотларни чуқурлаштириш йулида.Т.1995. 
46
Қараңыз: Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси.-Т.: Ўзбекистон. 2012, 11 бет 


62 
basqıshında qanday sotsiallıq toparlardın’ ma’plerin birinshi gezekte sheshiliw 
za’ru’rligin, qanday problemalardı jaqın keleshekte, qandayların aldag’ı waqıtta 
(perspektivada) sheshiliwinin’ bag’darların, tendentsiyaların anıqlaydı. 
Ma’mlekette ju’rgizilip atırg’an sotsiallıq bag’darlang’an siyasattın’ baslı 

Download 0,66 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   24




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish