|
Прямой и косвенный вклад туризма в экономику стран
«большой двадцатки» (T20) (выражен в% от ВВП)
|
Страна
|
Прямой вклад
туризма (оценка
2018 года)
|
Косвенный вклад
туризма (оценка
2018 года)
|
Совокупный
вклад туризма
(оценка
2018 года)
|
Австралия
|
3.3
|
6.9
|
13.0
|
Испания
|
5.1
|
6.3
|
14.4
|
Аргентина
|
4.0
|
4.7
|
11.0
|
США
|
2.6
|
4.2
|
8.8
|
Китай
|
2.5
|
4.2
|
8.6
|
ЮАР
|
5.0
|
4.1
|
11.4
|
Индонезия
|
3.2
|
4.1
|
9.1
|
Турция
|
4.1
|
3.9
|
10.0
|
Бразилия
|
3.3
|
3.7
|
9.1
|
Италия
|
3.2
|
3.6
|
8.6
|
Мексика
|
6.2
|
3.5
|
13.0
|
Франция
|
3.9
|
3.4
|
9.1
|
Япония
|
2.2
|
3.2
|
6.9
|
Великобритания
|
2.4
|
3.1
|
6.9
|
Россия
|
1.4
|
3.1
|
5.9
|
Канада
|
1.4
|
2.6
|
5.0
|
Республика Корея
|
1.8
|
2.5
|
5.1
|
Саудовская Аравия
|
3.0
|
2.5
|
6.7
|
Германия
|
1.7
|
2.0
|
4.6
|
Индия
|
1.9
|
1.6
|
4.5
|
Источник: WTTC, Travel and tourism impact, 2018
Ekonomikanıń bul tarawlarında sanaat hám xojalıq iskerliginiń rawajlanıwı hám turistlarga xizmet kórsetiw menen tikkeley baylanıslı bolǵan ekonomikalıq iskerlik túrleri turdosh tarmaqlardıń rawajlanıwına tásirdiń ajıralmaytuǵın, tiykarǵı forması esaplanadı. Bul turizmning ekonomikanıń tarmaqları hám tarawların rawajlandırıwǵa multiplikativ tásiriniń tásirine erisedi.
Multiplikator effektin bahalaw turizmnin mámleket ekonomikası ushın áhmiyetin anıqlaw anıqlawǵa múmkinshilik beredi hám soǵan muwapıq turizmni mámleket tárepinen qollap-quwatlaw programmaların islep shıǵadı, turizm infratuzilmasini jaqsılaydı hám turizm resurslarınan maman paydalanadı hám ko'paytiradi.
Turizm iskerliginiń multiplikator tásirin bahalaw ushın sizge tómendegiler kerek:
Infratuzilma haqqında tiykarǵı maǵlıwmatlar (transport sisteması, mıymanxana sanaatı, turistlardin barlıq mútajliklerin qandırıw ushın kóplegen turistik biznes sub'ektleri);
Rekreatsiya rawajlanıw dinamikasınıń qásiyetleri jáne onıń mútajlikleri tuwrısındaǵı informaciya (házirgi, prognoz), onıń ushın turizm hám rekreatsion iskerlikti baqlaw zárúr.
Teoriyalıq tárepten turizmning multiplikatsion tásiri biykar etilmese de, ámelde onı esapqa alıw júdá qıyın. Soǵan qaramay, turizm sanaatınıń ekonomikalıq nátiyjesin xarakteristikalaytuǵın tiykarǵı kórsetkishler sheńberi ádalatlı anıqlanǵan.
Hár qanday milliy ekonomika ushın esaplanıwı múmkin bolǵan turistik multiplikatorlarning jeti túri ámeldegi:
1) multiplikatorni shıǵarıw;
2) sawda multiplikatori;
3) dáramat multiplikatori;
4) bántlik multiplikatori;
5) is haqısınıń kóbeyiwshisi;
6 ) mámleket dáramatlarınıń multiplikatori;
7) import multiplikatori.
Ko'paytirgichlarning barlıq túrleri basqarılatuǵın sistemanıń shıǵıw ma`nisi tuwrısında unamlı oy-pikirlerdi ańlatadı.
Turizmning multiplikatsion nátiyjesi sonnan ibarat, "qárejetler - dáramatlar" shınjırlı reakciyası nátiyjesinde bir sayaxatshınan alınǵan dáramat ol xızmet kórsetetuǵın hám tovarlardı satıp alıwǵa turar jayında sarplaǵan pul muǵdarınan asıp ketedi. Shveytsariyalıq ilimpazlardıń pikirine kóre, turistik xızmetlerdi óndiris shıǵarıwdan alınatuǵın dáramat multiplikatori mámleketke yamasa regionǵa qaray sezilerli dárejede ózgerip turadı hám 1, 2 den 4, 0 ge shekem.
Multiplikatorning ma`nisin bahalawda tekǵana texnikanı tańlaw, bálki multiplikator túrin anıqlaw da zárúrli bolıp tabıladı. Hár bir tur ayriqsha funktsiyalardı atqaradı.
Shet el ámeliyat turistik multiplikatorning ush tiykarǵı túrin ajıratıp kórsetip atır. Jumıs menen támiyinlew multiplikatori ekonomikanı eki tarawǵa bóliniwdi názerde tutadı - kirip (sırtqı bazarlardı nıshanǵa alatuǵın) hám jergilikli sektor (ishki yamasa jergilikli bazarlardı nıshanǵa alatuǵın). Bul modelde bántlik kórsetkish retinde isletiledi. Biraq kirip multiplikatori bul regionlıq bántliktiń ulıwma ósiwi hám kirip salasındaǵı dáslepki ósiw ortasındaǵı koefficient bolıp tabıladı. Bul modeldi turizmda qóllaw turizmni rawajlanıwı sebepli qosımsha jumıs menen bántlikti bahalaw zárúr ekenligin ańlatadı.
Ekinshi tur - bul ǵárejetler (dáramatlar) multiplikatori. Bunday halda, multiplikator bul kirip hám / yamasa investitsiyalardıń avtonom ósiwi hám regionlıq ónim yamasa paydanıń ósiwi ortasındaǵı koefficient bolıp tabıladı. Bul multiplikator turizm sıyaqlı kirip sanaatında esaplanadı, sol sebepli ol makroekonomika daǵı xalıq aralıq sawdanıń multiplikatoriga uqsaydı.
Úshinshi tur - turizmdegi aktivlik hám óndiristiń artıwın o'lsheytugin islep shıǵarıw multiplikatori. Bul ósiw satıp alıwdıń orta dárejesinde dáramat hám qárejetler faktorı ortasında bólistiriledi (islep shıǵarıw ushın zárúr bolǵan materiallar hám xızmetlerdiń baxası, dáslepki satıp alınǵan zatlar hám jumısshı kúshi bunnan tısqarı). Bul satıp alınǵan zatlar boyınsha dáldalshılar basqa tarawlar ushın islep shıǵarıw bolıp tabıladı, olardıń geyparaları mámlekette, geyparaları bolsa sırt elde, sol sebepli islep shıǵarıw kóteriledi. Óz gezeginde, bul tarmaqlarda islep shıǵarıw kóleminiń ósiwi, satıp alıw dáldalshısı tárepinen dáramat faktori ortasında bólistiriledi hám usınıń menen basqa nátiyjelerge jetiwi múmkin bolǵan basqa tarmaqlardı jáne de xoshametlentiredi. Tarmaqlararo ótkeriw procesi processtiń hár bir ciklı menen azayıp baratuǵın multiplikativ tásirdi keltirip shıǵaradı.
Hár bir tarmaq ushın regionlıq qosılǵan (qosımsha) multiplikator ma`nisiniń kólemi tarmaqlararo tásirinlerdi regionlıq tarmaqlarǵa hám sırtqı tarmaqlarǵa (importqa) jetkeriw dárejesine baylanıslı. Bunnan tısqarı, importqa jeńillikler beriw dárejesi qosılǵan multiplikatordan kemrek. Eger import salıstırǵanda úlken bolsa, ol jaǵdayda qosılǵan multiplikator birdan aspaydı.
Úshew modelde multiplikator koefficiyentleri turaqlı, bir-biriniń ústine shıǵıs tarmaqlar boljawlarında statikalıq dep shama etiledi. Bunnan tısqarı, islep shıǵarıw multiplikatorlari texnologiyalıq tabıslardı yamasa materiallardıń salıstırmalı baxalarınıń ózgeriwin esapqa almaydı (da jumısshı kúshi, de aralıq) 1.
Ko'paytirgichlarning hár túrlı túrleri óz-ara baylanıslı. Mısalı, 10 million dollarlıq qosımsha sayaxat ǵárejetleri mámleket ekonomikası ushın 30 million dollar ónim hám region ushın 9 million dollar tuwrıdan-tuwrı hám ekilemshi dáramat keltiriwi múmkin. Bul qosımsha sayaxat ǵárejetleri, sonıń menen birge, 1200 dane qosımsha jumıs jayın hám 300 dane qosımsha jumıs jayların jaratılıwması múmkin. Sonday etip, islep shıǵarıw multiplikatori 3 ke, dáramat multiplikatori 0, 9 ǵa, bántlik multiplikatori 1, 25 ke (yaǵnıy 1500/1200) yamasa eger ekinshi usıl menen ólshenerlik bolsa 1, 5 ke teń boladı (yaǵnıy 1, 5 jumıs jayı) ushın 10000 dollar sayaxat ǵárejetleri ushın ).
Do'stlaringiz bilan baham: |
