O'zbekstan Respublikasi jog'ari ham orta arnawli bilimlendiruw ministrligi Qaraqalpaqsatan Respublikasi jog'ari ham orta arnawli bilimlendiruw ministrligi Berdaq

5. Qaǵıydalarǵa ámel etpeslik hám jaza . Qaǵıyda aynıwı - bul qaǵıydalarǵa ámel etpeslik bolıp tabıladı. Bunda qaǵıydanı buzǵan jámáát tárepinen toptıń joǵatılıwı jaza bolıp esaplanadı.
Pal - bul qaǵıydalarǵa ámel etpeslik. Ol qaǵıydanı buzǵan oyınshı nomiga jazılatuǵın hám qaǵıydanıń elementları shártlerine muwapıq múnásip dárejede jazalanatuǵın raxip menen jeke baylanısti yamasa sportshılarǵa qarsı bolǵan minez-qulqlardı óz ishine aladı.Jeke pal - bul top oyında janlı yamasa jansız bolıwı yamasa bolmawinen qaramastan, raxip menen dúgilisiwdi ámelge asırǵan oyınshına berilgen fol bolıp tabıladı.
Oyınshı qolı, elkalari, sanları hám dizelerin qoyıp, óz denesin ádetdegidan tısqarı jaǵdayda bukib, raxiptiń háreketleniwine ırkinish beriwi, dúgisiwi, ayaǵınan shertiwi, ıyteriwi, ayaǵınan ustap qalıwı, jolin tósıwı hám de qanday sonda da qopal taktika qóllawı múmkin emes.
Óz-ara pal - eki raxip oyınshı bir waqtıniń ózinde bir-birine qarsı pal ámelge asırǵan jaǵdayda belgilenedi.
Texnikalıq pal oyınshılarǵa, rezervdagilarga, tárbiyashına jáne onıń járdemshisine beriliwi múmkin. Eger oyınshı arbitrler kórsetpelerin mensimasa yamasa sportshılarǵa tán bolmaǵan “taktika” qollasa texnikalıq pal beriledi.
Kózaba etilgen pal - arbitrning pikrine qaraǵanda, oyınshı tárepinen top menen yamasa topsız háreketlenip atırǵan raxipine salıstırǵanda kózkóreki etilgen jeke fol bolıp tabıladı. Bul etilgen hátte-hárekettiń saldamlılıǵı menen belgilenmaydi, bálki aldınan oylanǵan yamasa mólsherlengen sıyaqlı kórinetuǵın dúgilisiw bolıp esaplanadı. Kózaba etilgen pallardı tákirarlaǵan oyınshı oyında qatnasıw huqıqınan juda etiliwi múmkin.
Oyında qatnasıw huqıqınan juda (diskvalifikatsiya) etiletuǵın pal. Jeke hám texnikalıq pallarda belgilengenlerge sportshılarǵa tán bolmaǵan dárejede ámel etpeslik - oyında qatnasıw huqıqınan mahum etetuǵın pal (diskvalifikatsiya foli) esaplanadı. Eki járiyma topı taslanadı hám de top “zona sızıǵı”dan járiyma topı otgan jámáát oyınshısı tárepinen oyınǵa kiritiledi.
Járiyma topların atıw menen jazalanatuǵın pal. Arbitr pal bolǵanlıǵın belgilegende, eger bul pal ushın járiyma sızıǵınan sebetke top (toplar ) atıw menen ayıplı jamoni jazalaw kerek bolsa, ol barmaqları menen ayıplı jámááttiń járiyma sızıǵın kórsetedi.
Jámááttiń tórtew foli. Hár bir jámáát oyınshısınıń yamasa oyınshılarınıń alǵan palların sanı 4 bolsa, endigidengi alatuǵın palları ushın járiyma sızıǵınan 2 járiyma topı atıw múmkinshiligi raxip jámáátine beriledi. Hár bir sherekte jámáátti 4 foli bólek-bólek esaplanadı.
Arbitrler
Arbitrler delingende úlken arbitr hám arbitr túsiniledi. Olarǵa sekund esaplaytuǵın, xatker hám 24 sekund operatorı járdem berediler. Sonıń menen birge, texnikalıq komissar da qatnasıwı múmkin.