O'zbekstan Respublikasi jog'ari ham orta arnawli bilimlendiruw ministrligi Qaraqalpaqsatan Respublikasi jog'ari ham orta arnawli bilimlendiruw ministrligi Berdaq

O'zbekstan Respublikasi jog'ari ham orta arnawli bilimlendiruw ministrligi
Qaraqalpaqsatan Respublikasi jog'ari ham orta arnawli bilimlendiruw ministrligi
Berdaq atindagi Qaraqalpaq Mamlekettik Universetetinin' "Dene madeniyati" fakulteti 2-basqish talabasi
Qalbaeva Kamilanin'
Sport ham hareketli oyinlardi oqituw metodikasi paninen


KURS JUMISI
Tapsirg'an: K.Qalbaeva
Qabillag'an: B.Ilyasov

No'kis-2022
Tema; Basketbol jarislarin sholkemlestiruw ham otkeriw
Joba
1. Oyın qaǵıydası hám jarıs shólkemlestiriw tiykarları
2. Jarıs qaǵıydası
3. Oyın jaǵdayları
4. Qaǵıydalarǵa ámel etpeslik hám jaza

Búgingi kúnde “sport”, “sport trenirovkasi”, “sport musoba- qalari” atamaları jer júzinde jasawshı, qanday social qatlamǵa tiyisli, qanday turmıs tárizin júrgiziwi hám kásip -koridan qatań názer hár bir úlken-yu kishi insan sanasına sińip ketkenligi, olardı ózine rom etiwi hám ol menen úzliksiz shuǵıllanıwǵa chorlashi hesh qanday shubha oyatmaydı. Sport keń mániste jarıs iskerligi, oǵan arnawlı tayarlıq kóriw, sol jónelis menen baylanıslı bolǵan social - ekonomikalıq, ruwxıy -etikalıq, materiallıq -xojalıq, fizikalıq hám psixo- funksional, texnikalıq hám taktik processlami óz ishine aladı. “Sport” túsiniginiń mánisi insandı barlıqy tosıq hám qıyınshılıqlami jeńip, óz múmkinshilikleri shegarasın jáne de keńeytiwge qara -tilgen umtılıwınan ibarat.

Sport - bul ruwxıylıqtı “charxlovchi”, keyipti kóteriwshi iтsandı jismonan, mánisi boyınsha hám ruhan qáliplestiriwshi, onıń “ishki” hám “sırtqı” mádeniyatın (morfologiyası - qáddi-qáwmeti hám funksional resursın ) rawajlanıwlashtirib baratuǵın, insaniyatqa sheksiz quwanısh sıy etiwshi, zamange uyqas, oǵada ǵalabalıq social háreket bolıp tabıladı. Sonday eken, sport tereń oylı, kóp qırlı social omil bolıp tabıladı.“Sport” termini etimologiyalıq noqatı názerinen anglichan sózden kelip shıqqan bolıp, terek urıqların bir- birinen “ózib” o'siwin ańlatadı.
Zamanagóy sport - bul óz evolyusion tariyxı, poziciyasi hám mártebesi hám de ózine tán jarıs qaǵıydalarına bolǵan ko'pdan - kóp túrlerden quram tapqan. “Sport” hám “Sport trenirovkasi” atamaları sońıında, “musobaqaga tayarlıq”, “jarıs procesi”, “jarıs iskerligi” tusiniklerin óz quramına biriktiradi.“Trenirovka” termini anglichan sóz bolıp, ózbek tilinde “shınıǵıw qılıw”, “charhlash” mánisin ańlatadı. Bul termin túrli tarawlarda qollanıladı. Mısalı “intellektual (intelektual) trenirovka”, “fizikalıq trenirovka”, “gipoksik trenirovka”, “haywanlar treni rovkasi” túsinikleri ámeliyatda keń mániste óz sawleleniwin tapqan. “Haywanlar trenirovkasi”, “haywandı dressirovka qılıw” tusiniginen tupten parq etip, haywanlami qandayda bir-bir izertlew ushın tayarlaw (aq kalamushnitretbanda juwırıwı ) yamasa haywanlami (mısalı itni) “áskeriy xızmetga” tayarlaw hám taǵı basqa tarawlarda ámelge asırılıwı múmkin. Sport ámeliyatında “sport trenirovkasi” termini “sport tayyorgarligi” termini menen logikalıq jaqtan jaqın bolsada, olar bir-birinen tupten parıq etedi. “Sport tayınlıǵı” túsinigi keń qamtılǵan mániske egabo'lib, sportshın jamiyki iskerligin (uyqı, trenirovka, awqatlanıw, profilaktika hám taǵı basqa ) jarısqa tayarlawǵa qaratılǵan process bolıp tabıladı. “Sport trenirovkasi” bolsa bir maqsetke yo'naltirilgan process bolıp tabıladı hám salıstırǵanda torroq mánisti ańlatadı. Úzliksiz sport trenirovkasi nátiyjesinde insannıń háreket aktiviyati qáliplesip baradı, jańa háreket formaları vujudga keledi,turmıslıq zárúr háreket ilmiy tájriybeleri (juwırıw, sekrew, júriw hám taǵı basqa ), kónlikpeleri rawajlanıwlasadı, psixik sapalar (yad, ań,aqıl, shıdamlılıq, dıqqat hám h.) ısıw tabadı. Arnawlı bir sport túrine tán háreket ilmiy tájriybeleri joqarı dárejede jetilistiriwedi.
Basketbol - sport túri retinde insandı hár tárepleme fizikalıq tárepten rawajlanıwına alıp keledi. Ekenin aytıw kerek, zamanagóy basketbol óz ózgesheligi, mánisi, mazmunı menen kisi orga-nizmiga úlken talaplar qóyadı. Basketbol boyınsha úzliksiz trenirovka qılıw barlıq fizikalıq, texnikalıq, taktik, psixofunksional sapalami rawajlanıwlastıradı. Basketbolga tán túrli jóneliste hám tezlikte uzaq waqıt dawamında (1, 5-2 saatǵa shekem) atqarıw etiletuǵın texnikalıq hám taktik ilmiy tájriybeler shuǵıllanatuǵındı ulıwma hám arnawlı shıdamkorligini qáliplestirip baradı. 0 'yinda atqarıw etiletuǵın jalǵız,
gruppa hám jámáát háreketleri óz-ara bir-birin qollap -quwatlash,
óz-ara járdem, awızbirshilik hislatlarini kórinetuǵın etedi.