Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім беру уәзірлігі

Абстракты ойлау – 
маңызды емес екінші дәрежелі белгілерден аулақта-
нып, жалпы және маңыздыларын бөліп алу, сөйтіп осы негізде абстракты 
ұғымдарды тұжырымдау іскерлігі. 
Теориялық ойлау 
білімдерді жоғары дәрежеде жинақтап меңгеруге қа-
білеттілік және білім салалары дамуының принциптері мен ғылыми негізде-
рін түсінумен сипатталады. 
Индуктивтік ойлау 
жеке пікірлерден жалпы қорытындыға, деректерден 
жинақтауға келу арқылы пайда болады.
Дедуктивтік ойлау 
жалпыдан жекеге өтетін ойлау процесімен байла-
нысты болады. 
Алгоритмдік ойлау
– белгіленген нәтижені қамтамасыз ететін нақты 
әрекеттерді қатаң орындауға нұсқау беру арқылы жұмысты орындау. 
«Ақыл-ой күші»
дегенде адамды білім қорын жасауға, негізгі ойлау 
операцияларын жүзеге асыруға, нақты интеллектуалдық іскерліктерін меңге-
руге көмектесетін ақыл-ойының даму дәрежесі түсініледі.
Ақыл-ой тәрбиесінің 
міндеттері:
– ойлау қызметінің шарты болатын білім қорын жинау; 
– негізгі ойлау операцияларын меңгеру; 
– интеллектуалдық қабілетті сипаттайтын интеллектуалдық іскерліктер-ді 
қалыптастыру; 
– ғылыми дүниетанымды қалыптастыру. 
Білім қоры
деп фактілер, терминдер, символдар, атаулар, түсініктер, заң-
дар, заңдылықтар, формулалар, даталар (атаулы күндер) сияқты оқу мате-
риалдарын айтады. 
Ойлау операциялары
: анализ, синтез, салыстыру, классификациялау. 
Анализ – бүтінді бөлшектерге бөліп, жеке-жеке талдау. 

---

129 
Синтез – заттың жеке бөлшектерін белгілеріне және қасиеттеріне қарай 
бірітктіру. 
Салыстыру – нәрселер және құбылыстар арасындағы ұқсастықтарын не-
месе айырмашылықтарын анықтау. 
Классификациялау - нәрселер және құбылыстарды арасындағы ұқсас-
тықтары немесе айырмашылықтары бойынша топтау.