«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

 
6.1.6. Kollektorlarning konditsiya tavsifi 
 
Mahsuldor qatlamlar geologik jihatdan murakkab tuzilgan bo’lsa, quduq 
kesimida sanoat ahamiyatiga molik qatlam-kollektorni belgilash, uni u yoki bu 
kollektorlar toifasiga mansubligini va taxminiy mahsuldorligini aniqlash qiyin 
kechadi. Bunday masalalarni tog’ jinslarining asosiy parametrlarini (g’ovakliligi va 
o’tkazuvchanligini) aniqlamasdan va asoslamasdan hal qilib bo’lmaydi. 
Aniqlangan parametrlarning minimal qiymatiga ko’ra ajratilgan qatlamlar 
jinslarning ma’lum bir guruhiga kiritiladi va konditsiya qiymatlari yoki konditsiyalar 

---

127 
(parametrlar qiymatining ishonchligiga qo’yilgan talab va shartlar) deb nomlanadi. 
Konditsiyalar g’ovaklilik va o’tkazuvchanlikning minimal qiymatlari bo’lib, bunday 
qiymatlarda jins neft tutib turish va neft beraolish qobiliyatiga ega bo’ladi. 
Ushbu parametrlarning konditsiya qiymatlari geologik omillarga bog’liq bo’lishi 
bilan bir vaqtda, ular konni ishlatish texnologiyasi va texnikasi talablariga hamda 
iqtisodiy ko’rsatkichlarga mos kelishi kerak. SHunga ko’ra konditsiya qiymatlarini 
belgilash eng qiyin masalalardan biri hisoblanadi. 
Ma’lumki, kon geologiyasida konditsiya qiymatlari neft zaxiralarini hisoblashda 
ishlatiladi, shu sababli ushbu qo’llanmada ularning mazmuni geologik nuqtai 
nazardan yoritiladi. Bunday hollarda jinslarning asosiy mezonlari sifatida ularning 
mahsuldorligini ko’rsatish mumkin. Mahsuldorlik qiymati solishtirma mahsuldorlik 
koeffisienti (q) bilan aniqlanadi: 
P
H
Q
q
Δ


, 
bunda Q - quduqdan sutka davomida chiqqan flyuid, t/sut; N -qatlamning foydali 
qalinligi, m; 
P

- bosimlar farqi, m. 
Laboratoriyada kernni o’rganib, ochiq g’ovaklilik (m
1
) va o’tkazuvchanlik 
qiymatlari aniqlanadi. So’ng har bir quduq uchun o’tkazuvchanlik va solishtirma 
mahsuldorlik koeffisientlarining bog’liqlik grafigi tuziladi (6.4-rasm). Solishtirma 
mahsuldorlik koeffisientining eng kam va eng yuqori qiymatlarini bilgan holda konni 
ishlatishning iqtisodiy jihatdan samaradorligini aniqlash mumkin (masalan, Q = 0,05 
(t/sut)/ (MPa
-1
-m)) bo’lsa, grafikdan o’tkazuvchanlikning mos keluvchi qiymati 
topiladi (grafikda 15x10
-15
m
2
). 
So’ngra ushbu quduqlar bo’yicha ochiq g’ovaklilik va o’tkazuvchanliklar 
oralig’idagi bog’liqlik grafigi tuziladi (6.5-rasm) va o’tkazuvchanlikning topilgan 
qiymati (15-10
-15
m
2
) uchun ochiq g’ovaklilikning konditsiya qiymati (15%) 
aniqlanadi.