«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

5.30 rasm. Struktura xaritasi bo’yisha 
vzbros bilan bo’linib ketgan antiklinal 
burmaning kesmasini tuzish sxemasi
(M.A.Jdanov, 1981) 
5.29 rasm. Struktura xaritasi bo’yisha 
sbros bilan bo’linib ketgan antiklinal 
burma kesmasini tuzish sxemasi
(M.A.Jdanov, 1981) 

---

93 
5) vzbrosli buzilish mavjud bo’lganda, pastdagi blokni (vzbros osti) chegaralab 
turuvchi buzilish chizig’ining gorizontal proektsiyasi nuqtali chiziq bilan ifodalanadi, 
shuningdek, pastdagi blokning ustidagi blok bilan qoplangan uchastkasida tayanch 
gorizontning izogipslari nuqtali chiziq bilan ko’rsatiladi. 
Struktura xaritasi bo’yicha, kesma tuzmasdan avval tayanch yuzaning vertikal 
surilish amplitudasi va siljigan yuzaning yotish burchagi aniqlanadi. Buning uchun 
dastavval buzilish yuzasini, so’ngra uning og’ish yo’nalishlarini aniqlash zarur. 
Demak, 5.29-rasmda tasvirlangan struktura xaritasida sbros yuzasining yo’nalishi 
uning yuzasidagi bir xil mutlaq chuqurlik belgisiga ega bo’lgan ikki nuqtani 
birlashtirib aniqlanadi. Bunday talablarga 

100 m chuqurlikda joylashgan A va V 
nuqtalarni birlashtiruvchi AV chiziq javob beraoladi. Bu chiziqqa V nuqtadan 
tushirilgan perpendikulyar buzilish yuzasining og’ish yo’nalishini ko’rsatadi. Ushbu 
perpendikulyar chizig’ini pastga cho’kkan blokni S nuqtada chegaralab turgan 
buzilish chizig’ini (5.29-rasmning o’ng tomoni) gorizontal proektsiyasi bilan 
kesishgunga qadar davom ettiramiz. Struktura xaritasi bo’yicha xulosa qiladigan 
bo’lsak, buzilish yuzasida joylashgan V va S nuqtalar tegishlicha 

100 va 

150 m 
chuqurlikda joylashgani ma’lum bo’ladi. Demak, o’ngdagi blokning chapdagi blokka 
nisbatan vertikal bo’yicha surilish amplitudasi h=

100

(

145)=45 m deb 
aniqlashimiz mumkin. Xaritaning masshtabini bilgan tarzda sbrosning yotish 
burchagini aniqlash mumkin: 
BC
h
tg
α

. (5.11) 
Vzbros bilan murakkablashgan antiklinal burma tasvirlangan struktura xaritacida 
(5.30-rasm) vzbros yuzasining yo’nalishini aniqlash uchun 

125 m mutlaq 
chuqurlikda joylashgan D va E nuqtalarni to’g’ri chiziq orqali birlashtiramiz. D 
nuqtadan bu to’g’ri chiziqqa tushirilgan perpendikulyar surilish yuzasining yotish 
yo’nalishini ko’rsatadi. Bunday paytda surilishning vertikal amplitudasi h
1
=

100-
(

125)=25 m ga teng bo’ladi. 
Vzbros yuzasining yotish burchagi quyidagi nisbatdan topiladi: 
DF
h
tg
β
1

. 
Agar 

burchak (yoki 

) 

/2 ga teng bo’lsa (ya’ni surilma yuzasi vertikal 
bo’lsa), buzilish chizig’ining ikkala proektsiyasi bir-biri bilan birlashadi. Buzilish 
yuzasining og’ish burchagi qanchalik qiya bo’lsa, bu chiziqlar bir-biridan shuncha 
uzoqlashib ketadi. Agar buzilish tamom bo’lsa, ikkala chiziq asta-sekin bir chiziqqa 
birlashib, boshqa davom etmaydi.