«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

6.2.1. Geologik mikro har xillik 
 
Jinslarning geologik mikro har xilligini hisobga olish va baholash neft 
zaxiralarini, ayniqsa neft beruvchi jinslarning konditsion qiymatlarini aniqlashda, 
kollektorlarni ajratishda katta ahamiyatga ega. 
Ushbu bobning 1-§ ida neft zaxiralarini hisoblashda foydalaniladigan g’ovaklilik 
xaritasini tuzish metodikasi bayon etilgan. Ma’lumki, bunday xarita neft qatlamining 
teng g’ovaklilikka ega bo’lgan nuqtalarini tutashtiradigan izochiziqlardan iborat 
bo’ladi. Teng g’ovaklilik xaritasi g’ovaklilik koeffisienti qiymati asosida tuzilib, bu 
ish quduqda bajarilgan karotaj diagrammasini izohlash, qatlam qalinligi bo’yicha 
g’ovaklilik koeffisientining o’rtacha qiymatini hisoblash hamda olingan kernni 
laboratoriyada o’rganish orqali amalga oshiriladi. 

---

134 
Xaritadagi izochiziqlar g’ovaklilik darajasi bilan bir qatorda, qatlam jinslari 
g’ovakliligining taqsimlanish tavsifini ham ko’rsatadi. Lekin izochiziqlarda 
ifodalangan g’ovaklilik va o’tkazuvchanlik xaritalaridan foydalanib, konni ishlatish 
jarayonini tahlil qilib bo’lmaydi, buning asosiy sababi shundaki, qatlamning 
izochiziqlarda ifodalangan ayrim parametrlarining o’zgaruvchanlik qiymatining 
aniqligi bir qator omillarga bog’liq holda o’zgaradi, ya’ni o’lchovlardagi va xarita 
tuzishdagi xatoliklarga, qatlam parametrlarining maydon bo’ylab o’zgarishiga, 
o’lchovlar soni va ular oralig’idagi masofalarga bog’liq. 
Amaliyotda ko’pincha qatlam parametrlarining o’zgarishi (mas. Ustyurt neft-
gazli regionida) izochiziqlarda ifodalangan xaritalardagiga nisbatan kichik 
masofalarda sodir bo’ladi. SHuning uchun xaritalarda burg’ilangan quduqlar dalillari 
asosida shartli beligilardan foydalanib, turli tipdagi kollektorlar tarqalgan maydonlar 
- qumtoshlar, alevrolitlar, gillar ajratiladi. Birinchi va ikkinchi tipdagilari uchun 
ularning konditsiya qiymatlari hisobiga olinadi. Maydonlar oralig’idagi chegaralar 
shartli ravishda o’tkaziladi, chunki bir xil parametrlarning ikki maydoni oralig’idagi 
chegara keskin, sakrashlar bilan yohud bir tekis bo’lishi mumkin. Bunday xaritalar 
qatlamning suyuqlik o’tkazuvchanlik ma’lumotlari bilan to’ldirilsa, ularning qiymati 
yanada ortadi. 
Litologik (kollektorlarning tarqalish) xaritalarni 
tuzishda va turli tipdagi kollektorlar chegaralarini 
o’tkazishda quduqlarning joylashishidan va ular 
oralig’idagi masofadan qat’iy nazar kollektorlar 
joylashishining regional yo’nalishini hisobga olish 
zarur (6.7-rasm). 
Qatlamning har xilligini litologik xaritalarda 
ifodalashda neft uyumiga nisbatan mahsuldor 
bo’lmagan jinslar tarqalgan zonalar holati ham 
hisobga olinadi, chunki mahsuldor qatlamga ta’sir 
etish tadbirlarini loyihalashda bunday zonalarning 
joylashishini bilish zarur. Loyihalash chog’ida 
uyumning chekka qismlarida, markazida va maydoni 
bo’ylab 
(uyum 
bo’yicha 
lokal 
uchastkalar 
ko’rinishida) joylashgan mahsulsiz zonalarni ajratish 
muhim hisoblanadi. 
Uyumning chekka qismlarida zich tuzilgan, 
suyuqlik o’tkazmaydigan jinslar bo’lsa, chegara 
tashqarisiga suv, gaz va boshqalarni haydash foyda 
bermaydi, agar zich mahsulsiz jinslar uyumning 
markazida joylashgan bo’lsa, u holda ham uyumning 
markazidan qatlamga suv yoki gaz haydash mumkin 
bo’lmaydi. Zich tuzilgan jinslar maydon bo’ylab