«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

10.11-rasm. Chekka suvlar bosi-
midan foydalanib neft uyumini 
ishlatish 
sistemasi.
Neftlilik 
chegarasi: 1 – tashqi chegara; 2 – 
ishki 
chegara; 
3 
– suyuqlik 
chiqaruvshi quduqlar 

---

260 
Uyum 
maydonida 
quduqlarning 
joylashtirilishi va kesimning mahsuldor 
qismini 
perforatsiyalash 
uyumning 
balandligiga va boshqa parametrlariga 
bog’liq. Agar uyum balandligi bir necha o’n 
metrga teng bo’lsa, quduqlar uyum maydoni 
bo’ylab bir maromda joylashtiriladi va 
ulardagi qatlamlar ustki qismidan boshlab 
suv-neft tutash yuzasidan bir necha metr 
yuqorida belgilangan shartli chegaragacha 
teshiladi (10.12-rasm). Uyum balandligi 
200-300 
m 
bo’lganda 
(karbonat 
kollektorlardagi ayrim massiv uyumlarga 
xos) quduqlarni uyum markazi tomon 
quyuqlashib 
boruvchi 
to’r 
bo’yicha 
joylashtirish lozim, bunda har bir quduqqa 
to’g’ri keladigan neft zaxirasi hisobga 
olinadi. 
Shunga 
ko’ra 
quduqlardagi 
kesimning mahsuldor qismini ochish uyumning filtratsiya xususiyatlarini hisobga 
olgan holda amalga oshiriladi. 
Agar neft qovushqoqligi past − 1-2 mPa·s gacha, o’tkazuvchanligi yuqori va 
mahsuldor qatlamning tuzilishi bir tarkibli bo’lsa, bunday sharoitlarda neftga 
to’yingan jinslarning yuqori qismida neft ochilishi mumkin, u pastda joylashgan 
neftli qatlamdan yuqoriga siqib chiqarilgan bo’ladi. Neft qovushqoqligi past bo’lib, 
jins-kollektor har xil tarkibli jinslardan tarkib topgan bo’lsa yoki neft qovushqoqligi 
yuqori bo’lsa, u holda neftga to’yingan qalinlik asta-sekin ochib boriladi. 
Neftdan gazning ajralishi hisobiga hosil bo’ladigan energiyadan foydalanib 
uyumni ishlatish sistemasi.
Neft va gaz uyumlarini erigan gaz rejimida ishlatishda 
ishlatish quduqlari odatda bir maromda joylashtiriladi, quduqlarni perforatsiyalash 
neftga to’yingan qalinlikni to’liq qamrab oladi. 
Qatlam suvlari va gaz qalpog’i gazi bosimlaridan birgalikda foydalanib uyumni 
ishlatish sistemalari.
Bu sistema gaz-neft uyumining neftli qismini ishlatishda uning 
aralash rejimidan foydalanishni va neftni chegara suvi hamda gaz qalpog’i gazi bilan 
siqib chiqarishni nazarda tutadi. Ishlatish quduqlari bir maromda joylashtiriladi va 
neftga to’yingan qalinlikning suv-neft tutash yuzasidan uzoqroqdagi qismigina 
teshiladi. 
Suv gazga nisbatan yaxshi yuvish xususiyatiga ega bo’lgani uchun bu sistemani 
gaz qalpog’i nisbatan kichik uyumlar uchun qo’llash afzalroqdir. A.V.Afanaseva 
tomonidan bajarilgan hisob-kitoblarga ko’ra suv va gaz bilan neftni siqib chiqarish 
jarayoni uyumning neftli va gazli qismlarining hajmlari (V
n
/V
g
) nisbatiga bog’liqdir 
(10.2-jadval). 
10.2-jadval