«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

10.8-rasm. Uyumni chegara ishra suv bostirib 
ishlatish sxemasi.
a – gumbaz bo’ylab (yoki o’q 
bo’ylab) suv haydash; b – markaziy suv bostirish 1 – 
uyumning yuqori 
chegara
si; 2 – neftlilik 
chegara
si; 
3 – haydash quduqlari; 4 – ishlatish quduqlari 

---

257 
Maydoniy suv bostirish
– o’tkazuvchanligi 
yomon, lekin nisbatan bir tarkibli qatlamlarda neft 
kamayganda maydon bo’ylab suv bostirish yo’li bilan 
neft olish metodi. Bunda haydash va ishlatish 
quduqlari maydon bo’ylab bir xil joylashtiriladi. 
Odatda bu sistemada quduqlar chiziqli (10.9-rasm), 
yohud besh nuqtali, etti nuqtali va b. ko’rinishda 
joylashtiriladi (10.10-rasm). 
Maydoniy suv bostirishda haydash quduqlari 
tubidan qatlamga kirib borayotgan suv g’ovaklar 
orasidagi neftni qatlam bosimi past bo’lgan tomonga, 
ya’ni ishlatish quduqlari tomonga harakatlantiradi, 
ya’ni siqib chiqaradi. Qatlamga maydoniy gaz 
haydash usulidan farqli o’laroq, bu metodda ishlatish 
quduqlari maydon bo’ylab bir tekis joylashtiriladi, 
haydash quduqlari esa ularning atrofini o’rab turadi. 
Quduqlarning bunday joylashuvida neft olish 
jarayoni jadal kechadi, chunki haydash quduqlari soni 
ishlatish quduqlari soniga teng yoki undan ikki-uch 
baravar ko’p bo’ladi. Agar qatlam har xil tarkibli 
bo’lsa, qatlamning o’tkazuvchan uchastkalaridagi 
suvning ishlatish quduqlariga barvaqtroq kirib borishi 
kuzatiladi, natijada uning samarasi keskin pasayadi. 
Tanlab 
suv 
bostirish
– 
maydoniy 
va 
o’choqsimon suv bostirishning bir turi bo’lib, bu 
metod mahsuldor qatlamning qalinligi keskin 
o’zgaruvchan va neft uyumlaridagi kollektorlarning 
tarkibi har xil bo’lganda qo’llaniladi. Bunday 
hollarda uyum bir maromda joylashgan uchburchak yoki kvadrat to’r bo’yicha 
kavlangan quduqlar bilan ochiladi va hamma quduqlar ishga tushiriladi. So’ngra 
quduqlarni tajribaviy ishlatish va ularning geologik kesimlarini taqqoslash asosida 
burg’ilangan quduqlar orasidan suv haydashga yaroqli qatlamlar tanlab olinadi. 
Ushbu haydash quduqlarining geologik kesimida o’tkazuvchan jinslarning qalinligi 
katta, o’tkazuvchanligi yuqori va qo’shni quduqlar bilan aloqasi yaxshi bo’lishi va 
suv bostirilganda uyumning katta maydoni qamrab olinishi lozim. 
Uyumni tanlab suv bostirish sistemasi Tataristondagi quyi karbon davri 
yotqiziqlaridagi yuqori qovushqoqlikka (18-20 mPa·s) ega bo’lgan neft konlarida 
muvaffaqiyatli qo’llanilib kelinmoqda. 
G’ovakli tipdagi, karbonat kollektorli neft qatlamlari o’zining gidrodinamik 
tavsifiga ko’ra terrigen kollektorli qatlamlarga juda yaqin turadi, shu sababli bunday 
qatlamlarga suv bostirish sistemasi umuman olganda qumli kollektorlar uchun 
yuqorida qayd qilingan sistemalardan farq qilmaydi. 
Karbonat kollektorlardagi neft uyumlari o’ziga xos xususiyatlarga ega, ularda 
suv bosimli sistema bilan uyum oralig’idagi gidrodinamik bog’liqlik juda qiyin 
kechadi, shu sababli karbonat kollektorlardagi uyumlarning chegara tashqarisiga suv