O’zbekistonRespublikasiOliyvao’rtamaxsusta’limvazirligi MirzoUlug’beknomidagiO’zbekistonMilliyuniversiteti

V BOB. TAHLILNING OPTIK USULLARI

Hamma usul va uslublar asosida infraqizil, ko’rinadigan ultrabinafsha va rentgennurlarininganalizqilinayotganmoddatomonidanyutilishihamdatarqalishigaasoslangan. Quyidabayonqilinadigananalizturlarininghammasioptikusullargakiradi. Birinchio’rindaoptikusullarturadi.

Optiknurlanishgamonoxromatikto’lqinuzunligi 100 mm - 1 mmbo’lgannurlanishlarkiradi. Optiknurlanishning - ultrabinafsha, ko’zgako’rinadiganvainfraqizilkabispektralturlarifarqlanadi. Ultrabinafshanurlarningto’lqinuzunligi 280-400 imatrofida. Ko’zgako’rinadigannurlarningquyichegarasi 380-400 im, yuqorichegarasiesa 760-780 imnitashkilqiladi. Infraqizilnurlanishgaesamonoxromatikto’lqinuzunligiko’zgako’rinadigannurlaruzunligidankattavayuqorichegarasi 1 imdankichikbo’lgannurlarkiradi.

Barchaoptikusullarqo’llashprintsipigako’raquyidagiguruhlargabo’linadi:

a) moddatomonidanyorug’likoqiminiyutilishigaasoslanganusullar (fotometriya, spektrofotometriya, atom-absorbtsion);

b) emissionusullar (alangalifotometriya, spektraltahlil,atom-fluooestsenttahlil, lyuminestsenttahlil;

v) refraktometriyavapolyarimetriktahlilusullari.

Fotometriya — fizikoptikaningmanbalardanchiqib, turlimuhitlardatarqaladiganvajismlarbilano’zarota’sirlashadiganoptiknurlanishningenergetikko’rsatkichlarinio’rganadiganbo’limi. F.ningasosiyenergetiktushunchasinurlanishoqimiF (bo’lib, uningfizikmaʼnosielektromagnitnurlanishtashiydigano’rtachaquvvatdir. Tormaʼnodafotometriyadeb, yorug’likkattaliklaritizimigategishli (yoritilganlik,yorug’likkuchi, ravshanlikvahokazo) kattaliklarnio’lchashvahisoblashtushuniladi. Fotometrikkattaliklarningnurlanishto’lqinuzunligigabog’liqliginivaenergetikkattaliklarningspektralzichliklarinio’rganishspektrofotometriyahamdaspektroradiometriyamazmuninitashkiletadi. F.ningasosiyqonuniniI.Keppler 1604 yilta’riflagan: E=1/P (bundaE — yorug’likkuchi / bo’lganyorug’likmanbaidan / masofadagiyoritilganlik). FotometriyaniP. Bugereksperimentalasoslabbergan.