O‗zbekistonrespublikasi oliyvao‗rtamaxsusta‘limvazirligi

Qanday operatsion tizimlar bo‗ladi? 
Ko‗rganingizdek, operatsion tizimga bo‗lgan talablar shunchalik bir-
biriga  qarama-qarshiki,  ularning  hammasini  baravariga  qoniqtirish 
dargumon. 

---

192 
 
Ko‗p  masalalilik  ishonchlilikka  zid.  Bir  vaqtning  o‗zida  qanchalik  ko‗p 
dasturlar  ishlasa,  ular  orasida  konfliktlar  shunchalik  tez  sodir  bo‗lishi 
mumkin, bu kompyuter «osilib qolishiga» olib keladi. 
Do‗stonalik oddiylikka zid, chunki haqiqiy do‗stonalikka erishish – 
bu oddiy emas, balki o‗ta murakkab masala. 
Tarmoqda  ishlay  olish  qobiliyati  xavfsizlikka  zid.  Bir  tarafdan  biz 
kompyuterimizning  butun  dunyodan  informatsiyani  bemalol  ola  olishini 
va boshqa kompyuterlar bilan muloqotda bo‗la olishini istaymiz, ikkinchi 
tarafdan  esa,  kompyuterimiz  informatsiya  bilan  birga,  virus  olishi 
mumkinligidan qo‗rqamiz. Xullas kalom, biz maksimal qulayliklarga ega 
bo‗lishni  xohlaymiz,  lekin  buning  uchun  ko‗ngilsizlikka  ega  bo‗lishni 
hech ham istamaymiz. 
Xulosa  bitta:  har  xil  ishlar  uchun  turli  operatsion  tizimlarni 
qo‗llashimiz kerak. 
MS-DOS 
MS-DOS tizimi eng ishonchli tizim hisoblanadi, lekin uni na qulay 
va  na  do‗stona  deb  bo‗lmaydi.  U  bilan  ishlashni  osonlashtirish  va  uni 
«shaffof»  qilish  uchun  maxsus  dasturlarni  qo‗llashadi.  Ularni  «qobiq» 
(«оболочkа»)  deb  atashadi.  Shunday  qobiqlardan  biri  –  Norton 
Commander dasturi – siz, balki, u bilan tanishdirsiz. 
MS-DOS  yuqori  ishonchliligi  tufayli  ko‗pincha  maxsus  texnikaviy 
operatsiyalarni  bajarish  uchun  foydalaniladi.  Masalan,  umidni  uzsa  ham 
bo‗ladigan darajada ishdan chiqqan kompyuterlarni reanimatsiya qilishni, 
uni  MS-DOS  vositalari  yordamida  tiriltirishdan  boshlashadi.  Ko‗p 
hollarda  MS-DOS  yordamida  hech  ham  ishlashni  istamayotgan 
dasturlarni ishga tushirishga harakat qilishadi. 

---

193 
 
Windows NT 
Tizim  kompyuter  tarmog‗ida  ishlash  uchun  yaratilgan.  U  alohida 
ishonchliligi va himoyalanganligi bilan farqlanadi, lekin kunda qo‗l ostida 
bo‗lishi  istalgan  oddiy  dasturiy  ta‘minot  hozircha  uning  uchun  kam 
ishlangan.  Shu  sababli  bu  tizim  tashkilotlarda,  masalan  banklarda 
qo‗llanadi, uyda esa juda kam qo‗llanadi.  
OS/2 
Bu  tizim  haqiqiy  ko‗pmasalalilik  bilan  farqlanadi.  Unda  bir  necha 
dastur  baravariga  va  shu  bilan  birga  barqaror  ishlashi  mumkin.  Boshqa 
tizimlar  ham  ko‗p  masalalilikka  ega,  lekin  bunchalik  to‗liq  emas.  Agar 
baravariga  bir  necha  dastur  ishga  tushirilgan  bo‗lsa,  lekin  ular  navbati 
bilan,  faollashgani  sari  ishlasa,  bu  –  soxta  ko‗pmasalalilikdir.  OS/2 
operatsion 
tizimi 
ko‗pincha 
loyiha-konstruktorlik 
tashkilotlarida 
ishlatiladi. Uyda foydalanish uchun qo‗llanmaydi, chunki dasturlari mo‗l-
ko‗l emas.