O’zbekistondagi xozirgi ekologik vaziyat Jalaquduq tumanining tabiiy geografik tavsifi

3.3. tuproq resurslarining ifloslanishi
Xo’jalik faoliyatida, yerlarning unumdorligini saqlash va ulardan oqilona foydalanish katta ahamiyat kasb etadi. Sug’orishga yaroqli bo’lgan yer resurslari, respublikamizda 8-10 mln gektargachani tashkil qiladi. Jumladan, o’tloqli bo’z tuproqlar 16%, o’tloqlar 44%, bo’z tuproq 30%, taqirsimon o’tloq 10% yerlarni tashkil qiladi.
Hozirda respublikamizda yer hosildorligining kamayishi va tuproqning ekologik xolatining yomonlashuvi bo’yicha salbiy jarayonlar kuzatilmoqda.

1. 
   Sug’oriladigan yerlarning meliorativ xolatining yomonlashuvi;
   
2. 
   Sho’rlangan va eroziyaga uchragan yerlarning ko’payishi;
   
3. 
   Sug’orma yerlarning haydaladigan qatlamlari ostining zichlashuvi;
   
4. 
   Haydaladigan yerlarda gumus va ozuqa elementlari kamayishi
   

O’zbekistonda sho’rlangan yerlar sug’oriladigan yerlarning 50% ga yaqinini
tashkil qilmoqda. Jumladan, o’rtacha sho’rlangan yerlar 15,5% va kuchli sho’langanlari 4% dan iborat. Sug’oriladigan yerlarning 35% gacha qismi deflyatsiyaga uchragan, salkam 3 mln. Gektar yaylov sug’orishga muxtoj, 160 ming gektardan ortiq yer texnogen ta’sirga uchragan.
Tuproq unumdorligiga salbiy ta’sir etuvchi jarayonlardan biri suv va irrigatsiya eroziyasidir. Uning natijasida tuproqdagi gumus va oziqlantiruvchi moddalar yo’qoladi. Undan tashqari tuproqqa solinayotgan o’g’it va zaharli kimyoviy moddalarning uchdan bir qismi tuproqda yuvilib, suv havzalarida yig’ilib, atrof muxitga salbiy ta’sir ko’rsatadi.
Jalaquduq tumanida jami yer maydoni 36950 gektardan iborat bo’lib, unung asosiy qismi sug’oriladigan yerlar hisoblanadi. Jalaquduq tumanida ham respublikamizning boshqa tumanlarida bo’lganidek, tuproq resusrlari bilan bo’g’liq muammolar mavjud. Jumladan, mineral o’g’itlarning qo’llanilishi, irrigatsion eroziya, tuproqning sho’rlanishi, kimyoviy ximikatlarning qo’llanilishi tuproq strukturasining buzilishiga sabab bo’lmoqda. Bu esa tuproqning turli darajada ifloslanishini vujudga keltirmoqda [7].