Oʻzbekistondagi shahar

Rossiya imperiaysi tarkibida
1868-yil 1-mayda Samarqand yaqinidagi Choʻponota tepaligida rus podshohi qoʻshinlari bilan
samarqandliklar oʻrtasida qattiq jang boʻldi. Samarqand aholisi shaharni bosqinchilardan
mardonavor himoya qildilar. Nihoyat, ruslar katta talofatlar berib shaharni 2-mayda
egalladilar. Keyinchalik Samarqand va Kattaqoʻrgʻon bekliklari birlashtirilib, Zarafshon okrugi
tuzildi. Soʻngra unga Panjakent va Zarafshon vodiysi yuqorisidagi togʻli rayonlar ham
qoʻshildi. 1886-yil Zarafshon okrugi Samarqand viloyatiga aylantirildi. Samarqand uning
maʼmuriy va savdo markaziga aylandi. Oʻsha vaqtdan boshlab, shaharda yangi tipdagi binolar
kurila boshladi, yangi sanoat korxonalari qad koʻtardi.
Samarqand yevropacha tipdagi qismini qurish ishlari 1871-yilda boshlandi. Oʻsha vaqtda
okrug gubernatori general Abramovning buyrugʻiga muvofiq, mahalliy aholining yer
uchastkalari musodara qilinib va sotib olinib, ofitserlar hamda amaldorlarga, kichik harbiy
lavozimdagi oilali kishilarga, va, mustasno tariqasida, rus savdogarlari hamda meshchanlarga
boʻlib berilgan. Kichik lavozimdagi harbiylarga „Soldatskaya slobodka“ deb ataluvchi shimoli-
gʻarbiy buluk ajratilgan. Oʻsha davrda Eski va Yangi shahar oʻrtasida xiyobon va bogʻ barpo
etildi, harbiy gubernator uyi, kazarmalar, ofitserlar majlis oʻtkazadigan bino quriddi. Podsho
Rossiyasi mustamlakachiligi davrida Sda bir nechta kayta ishlovchi mayda korxonalar
vujudga keldi. Shaharda 34 paxta tozalash, 20 vino, bir necha spirt, pivo zavodlari, tegirmonlar
ishlagan. Metallni kayta ishlash zavodida bir qancha presslash, 2 ta yoʻnuvchi, 2 ta vint kesish

---

stanogi boʻlib, choʻyan buyumlar, zanjir, oʻroq, panshaxa, ketmon, bolta kabi buyumlar ishlab
chikarilgan.
XX asr boshiga kelib Samarqanddagi korxonalar, temir yoʻl ustaxonalarida ishchilar soni
koʻpaydi. 1917-yil 5-dekabrda Samarqandda hokimiyat shoʻrolar qoʻliga oʻtdi. 1918-yil 11-
aprelda Samarqandda shoʻrolarning viloyat sʼyezdi boʻlib, sʼyezdda Turkiston Muxtor
Respublikasi tuzilishi eʼlon qilindi. 1925—30 yillarda Samarqand Oʻzbekiston poytaxti boʻlib
turdi. 1991-yil Oʻzbekiston mustaqillikka erishgach, Samarqand respublikaning katta madaniy
markaziga aylandi.