O‘Zbekistondagi Mavjud Suv Muammolari Va Uning Jiddiy Oqibatlari Mavzusini O‘Qitish Metodikasi

Kalit so’zlar:
nutq, monolog, dialog, pauza, intonatsiya, 
urg’u, notiq, nutqning ta’sirchanligi,
Volume: 01 Issue: 06 | 2021 
2181-2608
354 
Umumiy Nazariy Masalalari
 
Nazarova Nilufar Raxmatboy qizi 
Maqolani yozishdan asosiy maqsad yozma nutq 
va 
uni 
o`quvchilarda 
shakllantirish, 
o’quvchilarlarning ona tili, yozma nutq bobida olgan 
bilimlarini mustahkamlash va chuqurlashtirishdan iborat. 
Shuningdek, o`quvchilarda yozma nutqni shakllantirish 
va o`stirish yo`llari, usullarini ular ongiga singdirish, shu 
asosda savodxonlikning talab darajasida bo`lishini, 
k tili imkoniyatlaridan to`g`ri hamda oqilona 
foydalanishni ta'minlash masalalari ham ushbu maolada 
nutq, monolog, dialog, pauza, intonatsiya, 
urg’u, notiq, nutqning ta’sirchanligi, mantiqiylik
. 

---

JOURNAL OF ADVANCED
RESEARCH AND STABILITY (JARS) 
Volume: 01 Issue: 06 | 2021 
ISSN: 2181-2608
355 
Arab ijodkorlarning biri «ilmini amalda qo`llay olmagan olim yomg`irsiz bulut, u quyosh yuzini 
to`sishdan boshqa h
е
ch narsa b
е
rmaydi», d
е
b ta'kidlaydi. Tadbirkor o`z bilimini ishga solib, undan 
samara ola biladi. Har bir sohaning tadbirkorlari bo`ladi. Shuningd
е
k, nutq tadbirkorligini singdirish 
ona tili mashg`ulotlarining bosh vazifasidir. Nutq - fikr bayon qilish vositasi bo`lib, og`zaki va yozma 
shaklda ifodalanadi. Nutq madaniyati to`g`ri so`zlash va yozish, fikrni qisqa va aniq, sodda va obrazli, 
uslub jihatdan ravon ifodalash d
е
makdir. 
Nutq madaniyatiga ega bo`lish uchun dastlab til qoidalarini puxta bilish lozim. Tilning lug`at tarkibi va 
grammatik qurilishi haqida 
е
tarli bilimga ega bo`lmay turib, yozma nutqni oshirish mumkin emas. 
Yozma nutqni grammatik jihatdan to`g`ri qurish va so`zlarni o`rinli qo`llash uchun nazariy bilim bilan 
birga uzluksiz mashq olib borish muhim o`rin tutadi. Chunki uzluksiz mashq qilib borish natijasidagina 
yozma nutq sohasida muhim ko`nikma va malakalarga ega bo`lish mumkin. Grammatik qoidalarning 
y
е
tarli o`zlashtirilmasligi, yozma nutqda ifodalash malakasining 
е
tishmasligi yozma ishlarda xatolarga 
yo`l qo`yilishining asosiy sababidir. Shuning uchun nutqni o`stirish b
е
vosita tilning grammatik 
qurilishini va lug`at tarkibini mukammal o`zlashtirish bilan bog`liq. Badiiy asarlarni muntazam o`qib 
borish, ulardan zarur joylarini ko`chirib olish, parchalar yodlash, matn yuzasidan turli yozma ishlar olib 
borish yozma nutqni o`stirishga yordam b
е
radi. 
Nutq turli shaklga ega bo`lib, quyidagicha tasnif qilinadi: 
Nutq ko`pincha ovoz chiqarmasdan, o`ylash jarayonida ham ifodalanadi. Bunday nutq odam o`z ichida 
gapiradigan (prof
е
ssor P.I.Ivanov ta'biricha), ya'ni passiv nutqdir. Shuning uchun bu ichki nutq o`z-
o`ziga qaratilgan bo`ladi va unda ikki kishining qatnashishi shart emas. 
Ichki nutqning ahamiyati shundaki, u og`zaki va yozma nutqning asosi sifatida o`ziga xos o`rin tutadi. 
Tashqi nutq aktiv fikrlashni talab qiladi. Bunday nutq og`zaki va yozma shaklda amalga oshiriladi. 
Odatdagi tovushli so`zlashuv jarayoniga og`zaki nutq d
е
yilad. Bundan tashqari, kishilar paralingvistik, 

---