O„zbekistonda iqtisodiy geografik rayonlashtirish

Mirzacho„l iqtisodiy rayoni.

O„zbekiston Respublikasida Sirdaryo viloyatining Jizzax viloyatining salmog„i (foiz hisobida) salmog„i (foiz hisobida)

Hududi – 4,7 Hududi – 1,0

Aholisining soni – 4,0 Aholisining soni – 2,6 Yalpi ichki mahsulot – 2,3 Yalpi ichki mahsulot – 1,8 Sanoat mahsulotlari – 1,2 Sanoat mahsulotlari – 4,0

Qishloq xo„jaligi mahsulotlari – 4,8 Qishloq xo„jaligi mahsulotlari – 3,9

Donli ekin maydoni – 12,4 Donli ekin maydoni – 7,0 Paxta ekin maydoni – 7,8 Paxta ekin maydoni – 9,4

Bu iqtisodiy rayon ma‟muriy jihatdan Sirdaryo va Jizzax viloyatlarini o„z ichiga oladi. Uning maydoni 25,5 ming km², aholisi 1,7 (2000) million kishi, Maydoni bo„yicha 4 o„rinda turadi. Aholi zichligi 1 km² ga 63,9 kishi to„g„ri kelgani holda, Jizzax viloyatida 47,7 kishi to„g„ri keladi xolos. Aholining milliy tarkibida o„zbeklar ko„pchilikni tashkil qiladi. Jami aholining 71 foizi o„zbeklar, bulardan tashqari ruslar, qozoqlar, koreyslar va boshqa millatlar ham ko„p. Urbanizatsiya darajasi ancha pasi. Shahar aholisi 30 foizni tashkil etadi. Mintaqada 12 ta shahar va 10 ta shaharcha mavjud bo„lib, ulardan eng yirigi Jizzax shahridir. Shaharda 134 mingdan ortiq aholi yashaydi. Guliston, Yangiyer shaharlari nisbatan kichikroqdir.

Mirzacho„l xo„jaligida qishloq xo„jaligi ustun turadi. Mintaqa O„zbekistonning asosiy paxtachilik markazlaridan bir hisoblanadi. Bu yerda Respublika qishloq xo„jalik mahsulotining 16 foizi yetishtiriladi. Keyingi yillarida sanoat ham ancha rivojlanib bomoqda. Ayniqsa Sirdaryo GRES i qurilishi katta ahamiyatga ega bo„ldi. Shuningdek

217

mintaqada rangli metallurgiya sanoati yaxshi rivojlangan. Mashinasozlik endi rivojlanib bormoqda. Ayniqsa Jizzax akkumulyator zavodida alohida o„rinda turadi.

Kimyo sanoati markazi Jizzax shahridir. Bu yerda irrigatsiya va melioratsiya maqsadlarida ishlatiladigan polietilen quvurlar ishlab chiqarish kombinati joylashgan.

Mintaqada qurilish materiallari sanoati ancha yaxshi rivojlangan. Yirik markazlari Jizzax va Yangiyer shaharlaridir. Mintaqa hududidan ko„plab marmar qazib olinadi.

Iqtisodiy rayonda yengil va oziq-ovqat sanoati ancha tez rivojlanib bormoqda. Bu yerda yirik paxta tozalash zavodlari ko„pchilikni tashkil etadi. Barcha shaharlarda oziq-ovqat korxonalari ishlab turibdi.

Iqtisodiy rayon respublikaning yirik paxtachilik markazlaridan biridir. Mintaqa hududining deyarli yarmiga paxta ekiladi. Paxta bilan almashlab bug„doy, makkajo„xori yetishtiriladi.

G„alla yetishtirish bo„yicha respublikada oldingi o„rinda turadi. Shuningdek Mirzacho„l o„zining poliz ekinlari bilan ham mashhur. Respublikada qovun-tarvuz yetishtirish bo„yicha birinchi o„rinda (26,2 foiz) turadi. Poliz ekinlari mamlakat tashqarisiga ham chiqariladi.

Mintaqa qilshoq xo„jaligida chorvachilikning ham ahamiyati kattadir. Rayonda respublika qorako„lining 10 foizga yaqini joylashgan.

Mirzacho„l xo„jaligi bundan keyin ham rivojlanib boraveradi. Buning hududidan asosiy avtomobil va temir yo„llar o„tgan bo„lib, respublikaning boshqa iqtisodiy rayonlari bilan aloqani yaxshilaydi.