O„zbekiston xalqaro islom akademiyasi

 Asosiy adabiyotlar 
1.
Aminov M., Madvaliyev A., Mahkamov N., Mahmudov N. Ish yuritish (amaliy 
qo‗llanma). – Toshkent: O‗zbekiston milliy ensiklopediyasi, 2017. – 456 b. 
2.
Mahmudov N., Rafiyev A., Yoʻldoshev I. Nutq madaniyati va davlat tilida ish yuritish. 
(Darslik) – Toshkent: Choʻlpon, 2013. 
3.
Abdurahmonova M., Fattaxova D., Xalmuxamedova U., Inogamova N., Egamberdiyeva 
N. O‗zbek tili (o‗quv qo‗llanma). – Toshkent: Mumtoz so‗z, 2018. 

Mustaqil ish topshiriqlari: 
 
1.
―Publitsistik uslubga xos matnlar tili va uslubi‖ mavzusida referat tayyorlash. 

---

75 
 
Mustaqillik davri rasmiy-idoraviy uslub taraqqiyoti 
(4 soat) 

REJA: 
 
 
1.Mustaqillik davrida rasmiy-idoraviy ish uslubi. 
2.Mustaqillik davrida rasmiy-idoraviy ish uslubida rо‗y bergan leksik, morfologik, sintaktik 
о‗zgarishlar. 
Tayanch sо„zlar: 
rasmiy uslub, stil, rasmiy-idoraviy ish uslubi, Mustaqillik davri, 
morfologik, sintaktik о‗zgarishlar. 
Bilib oling!
Mustaqillik davrida rasmiy-idoraviy ish uslubi 
Ma‘lumki, sо‗nggi о‗n yillikda tilimiz leksik qatlami juda kо‗p yangi sо‗zlar bilan boyidi,
nutqning barcha funksional uslublari yanada takomillashdi, ularda sо‗z qо‗llash bilan bog‗liq 
jiddiy о‗zgarishlar yuzaga keldi. Bu holat, ayniqsa, rasmiy uslubda sezilarli tus oldi.
О‗zbek tili rasmiy uslubi leksikasi uzoq yillar davomida shakllangan, turli davrlarda 
muayyan о‗zgarishlarga uchragan va boyib borgan. Rasmiy doiradagi о‗zaro hamkorlik, xususan,
tashqi aloqalarning rivojlanishi, bir tomondan, rasmiy ish hujjatlari turining kо‗payishiga hamda
takomillashuviga turtki bergan bо‗lsa, boshqa tomondan, leksik qatlamining boyishiga ham
sababchi bо‗lgan. Rasmiy muloqot doirasining kengayib borishi natijasida bu uslub
leksikasiga kо‗plab о‗zlashmalar kirib kelgan, yangi yasalmalar hosil qilingan. Ayniqsa,
mustaqillikka erishilgach, yurtimizda olib borilayotgan tub islohotlar, boshqaruv tizimidagi
yangilanishlar, iqtisodiy, madaniy hayotdagi о‗zgarishlar, fan-texnika sohasidagi yutuqlar, 
kompyuter texnologiyasining rivojlanishi va har bir sohaga ildam kirib kelishi rasmiy rasmiy 
muloqot doirasida olib boriladigan hujjatchilik ishlariga ham о‗z ta‘sirini kо‗rsatdi.
Yurtimizning dunyo sahnasiga chiqishi, xalqaro aloqalarning yо‗lga qо‗yilishi, ayniqsa, 
о‗zbek tiliga davlat tili maqomining berilishi rasmiy doiradagi ish hujjatlarini takomillashtirish,
tartibga solish, qayta tahrir qilish ehtiyojini yuzaga keltirdi. Ayniqsa, rasmiy-idoraviy ish 
hujjatlari uslubida sо‗z tanlash, sо‗z yasash, sо‗z qabul qilish bilan bog‗liq qator о‗zgarishlar 
yuzaga keldi, о‗zbek hujjatchiligida uzoq yillar davomida qо‗llanib kelingan ba‘zi о‗zlashma
birliklar о‗zbekcha muqobili bilan almashtirildi. Ish hujjatlari matnida yangi sintaktik qoliplar 
shakllantirildi, hujjat matnini yozish tartibiga ayrim о‗zgartirishlar kiritildi va hokazo. О‗zbek 
tili rasmiy uslubida yuz bergan bunday jiddiy о‗zgarishlar aynan mustaqillikka erishilgandan 
keyingi davrga tо‗g‗ri keldi.
О‗zbek tili rasmiy-idoraviy ish hujjatlari leksikasi tadqiqida uslubiy xoslangan leksik
birliklarni farqlash, ularning qо‗llanish doirasi, ish hujjatlari matnini shakllantirishdagi о‗rni,
mavzuviy va struktur turlari kabilarni о‗rganish maqsadga muvofiq.
Rasmiy uslub leksikasi qatlamlari haqida fikr yuritar ekan, A.Boboyeva quyidagilarni
yozadi: «Rasmiy stil leksikasining qatlamlari turli xil bо‗lib, bular har bir tekstning о‗ziga
xos ekstralingvistik asoslari bilan bevosita bog‗liq holda о‗sha materialning mazmuniga qarab 

---