“O‘zbekiston temir yo‘llari” datk

5-laboratoriya ishi


Markaziy bo‘lmagan cho‘zilishda kuchlanishlarni aniqlash


5.1. Ishdan maqsad
Markaziy bo‘lmagan cho‘zilishda po‘lat namuna ko‘ndalang kesimining chekka nuqtalaridagi kuchlanishlarni tajriba yordamida aniqlab, ularning nazariy qiymatlari bilan taqqoslash.


5.2. Ish bo‘yicha asosiy tushunchalar
Ko‘ndalang kesimi to‘g‘ri to‘rtburchakli bo‘lgan namunada markaziy bo‘lmagan cho‘zilishda hosil bo‘ladigan maksimal va minimal kuchlanishlarning nazariy qiymati quyidagi ifodaga asosan aniqlanadi:
(5.1)
bunda: F=bh – ko‘ndalang kesim yuzi;
e – ekstsentrisitet (эксцентриситет) kuch qo‘yilgan nuqtadan ko‘ndalang kesim og‘irlik markazigacha bo‘lgan kesim kengligi;
h-havfli ko‘ndalang kesim kengligi bo‘ladi.
Yuqoridagi (5.1) ifodaga asosan quyidagi xossalarni keltirish mumkin.
1. Agar ekssentrisitet e bo‘lsa, u holda kesim yuzida faqat cho‘zuvchi normal kuchlanishlar hosil bo‘ladi va neytral o‘q uning tashqarisidagi y o‘qiga parallel bo‘lib o‘tadi.
2. Agar e bo‘lsa, va bo‘ladi. Bu holda neytral o‘q ko‘ndalang kesim konturiga urinma bo‘lib o‘tadi.
3. Agar e bo‘lsa, ko‘ndalang kesimda ikki ishorali normal kuchlanish hosil bo‘ladi (s_max-cho‘zuvchi, s_min-siquvchi). Bu holda neytral o‘q ko‘ndalang kesimni ikki qismga ajratib, y o‘qiga parallel bo‘lib o‘tadi.


5.3. Tajribaning qo‘yilishida ishlatiladigan mashina va asboblar

5.1-rasm

Tajriba GSM-50 markali universal gidravlik mashinada o‘tkaziladi. Bu mashinaning sxemasi va ishlash prinsipi uchinchi laboratoriya ishida to‘la berilgan. Namuna yon sirtlaridagi A va B tolachalarining absolyut cho‘zilishi yoki siqilishini o‘lchash uchun bazasi l bo‘lgan richagli tenzometrlar ishlatiladi (5.1-rasm). Richagli tenzometrning ishlash prinsipi va undan sanoqlarni olish qoidalari ham 3-laboratoriya ishida yozilgan.