O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

1218 -
1219-yillarda Sharqiy Turkiston va Yettisuv viloyatlarini deyarli talafotsiz 
qolga kiritib, bu yerdagi 
Kuchluk davlatini 
tugatdi. Shunday qilib, Gobi 
sahrosining sharqiy chegarasidan to Tangritog' (Tyan-Shan) tizmasining 
g'srbiy etaklarigacha bo'lgan viloyatlar Mo'g'ullar davlatiga birlashtiriladi. 
Erdilikda bu davlatning g'arbiy hududlari Xorazmshohlar saltanatining 
chegarasiga bevosita tutashib ketgandi.
O'zaro elchilik aloaalari.
Chingizxon va Xorazmshoh o'rtasida bir-biri- 
ning kuch-qudrati haqida ma’lumot to'plashga harakat qilinadi. Ikki o'rtada 
hatto elchilik aloqalari o'rnatiladi. Chingizxon bunda huzuridagi musul- 
mon savdogarlardan foydalanadi. Har ikki tomondan savdo karvonlari 
safida yuborilgan elchi va vakillarayg'oqchilikvazifasini ham bajaradilar. 
Dastavval, 
1216-yili, 
Chingizxon huzuriga 
Bahouddin Roziy 
bosh- 
chiligida xorazmshoh elchilari yuboriladi. Chingizxon ham qimmatbaho 
soyg'alar va mo liar ortilgan katta karvon bilan o'z elchilarini Xorazmga 
yuboradi. Elchilarga xorazmlik savdogar 
Mahmud Yalavoch 
boshchilik 
qiladi. Elchilar 
1 218-yil bahorida Buxoro 
shahrida sulton Muhammad

---

76
tomonidan qabul qilinadi. Xorazmshoh tunda Mahmudni xufyona o‘z 
huzuriga chaqirtirib keladi. Elchiga Chingizxonga emas, unga xizmat 
qilishini, Chingizxon to'g'risidagi borgapni aytishini, keyinchalikxon huzu- 
rida xorazmshohning josusi bo'lib qolishini talab etadi. Buning evaziga 
elchiga qimmatbaho javohir ham sovg'a qilinadi. So'ngra Chingizxon 
bilan shartnom a tuzishga rozilik beradi 
va
elchilarni jo'natib yubora- 
di. Chingizxon elchilarining ish natijalaridan mamnun bo'ladi. Chunki 
Mahmud X orazm va uning hukmdori haqida Chingizxonga mo'g'ullar 
to'g'risida xorazmshohga aytgan ma’lumotlaridan ham ko'proq axborot 
to'plab qaytgandi.