“O’zbekiston tarixi” fanidan ma’ruzalar kursi

 
 
2. Insoniyatni paydo bo’lishi xususidagi qarashlar va nazariyalar. 
Ilmiy manbalardan O’zbekiston odamzod ilk paydo bo’lgan o’lka 
ekanliginin anglash, ajdodlarimizning qadimgi hayoti, turmush tarzi, moddiy va 
ma’naviy madaniyati haqidazarur bilimga ega bo’lish mumkin. Jamiyatshunos 
va tabiatshunos olimlar yer sharida hayotning paydo bo’lishi, odamlarning 
vujudga kelishi muammolari ustida uzoq yillardan beri tadqiqot ishlari olib 
bormoqdalar. Bu haqda diniy va dunyoviy ta’limotlar, rivoyatlar mavjud. Islom 
dini odamlarning Alloh tomonidan tuproqdan yaratilib, unga jon kiritilgani, 
dastlabki odamlar Odam Ato va Momo Havodan bo’lganligi haqida to’xtalib, 
ularning qachon yaratilganligini Allohdan o’zga hech kim bilmaydi, bu yolg’iz 
ungagina ayonligi g’oyasini ilgari suradi. 
Yunon olimi Arastu odamning paydo bo’lishini yer hayotining paydo 
bo’lishi va rivojlanishi jarayoni bilan bog’liq tushuntiradi. “Odamzod oddiydan 
murakkabga, hayvonot olamidan odamzot dunyosiga o’sib chiqdi”, -deb
ta’kidlaydi.
Ingliz olimi Charlz Darvin yevropalik arxeologlarning Gibraltar g’oyasi, 
Germaniyaning Neandertal vodiysi va Avstriyadagi tadqiqotlarning natijalarini 
tahlil qilib, odamlarning ajdodlari daraxtda yuruvchi eng oliy turdagi 
maymunsimon odamlar driopiteklar bo’lganligi haqidagi evolyutsion nazariyani 
ilgari suradi. U har qanday maymundan odam paydo bo’lmasligini, odamlarning 
ajdodlari bo’lmish driopiteklar allaqachon o’lib ketganligini ta’kidlaydi. Biroq 
bunday nazariyalar mutlaqo ilmiy haqiqatga ziddir. Xullas odamzotning paydo 
bo’lishi haqida olimlarning turlicha fikr, qarashlari mavjud, hozircha fanda 
odamzot tabiatning bir qismi, u sayyoramizda taraqqiyotning ma’lum 
bosqichida vujudga keldi, kishilik jamiyati mehnat tufayli takomillashib bordi, 
dastlab odamlar ibtidoiy to’da shaklida, keyinroq urug’-jamoa bo’lib 
yashaganlar degan hulosalar ham mavjuddir.