O’zbekiston respublikasining soliq kodeksi I bo’lim. Umumiy qoidalar

263-modda. Korxona umuman mulkiy kompleks 
sifatida realizatsiya qilingan taqdirda soliq bazasini 
aniqlashning o’ziga xos xususiyatlari 
 
Korxona mulkiy kompleks sifatida realizatsiya qilingan taqdirda, soliq bazasi 
ushbu moddada belgilangan tartibda, uni realizatsiya qilishning soliqni o’z ichiga 
oladigan narxi miqdorida, ushbu korxona mol-mulkining har bir soliq ob’ekti 
bo’yicha alohida aniqlanadi. 
Agar korxonani realizatsiya qilish narxi uning tarkibiga kiradigan butun mol-
mulkning balans qiymatidan past bo’lsa, korxonani realizatsiya qilish narxining 
mazkur mol-mulkning balans qiymatiga nisbatan belgilanadigan tuzatish 
koeffitsienti qo’llaniladi. 
Agar korxonani realizatsiya qilish narxi uning tarkibiga kiradigan butun mol-
mulkning balans qiymatidan yuqori bo’lsa, korxonani realizatsiya qilishning 
debitorlik qarz summasiga va qimmatli qog’ozlar qiymatiga kamaytirilgan narxining 
realizatsiya qilinadigan korxona tarkibiga kiradigan mol-mulkning debitorlik qarzi 
summasiga va qimmatli qog’ozlar qiymatiga kamaytirilgan balans qiymatiga 
nisbatan belgilanadigan tuzatish koeffitsienti qo’llaniladi. Ushbu qismga muvofiq 

---

256 
tuzatish koeffitsientini hisob-kitob qilishda qimmatli qog’ozlarning qiymati, agar u 
faqat bozor qiymati bo’yicha qayta baholangan taqdirda chiqarib tashlanadi. 
Mol-mulkning har bir turini realizatsiya qilish narxi uning balans qiymati ushbu 
moddaning ikkinchi yoki uchinchi qismlarida nazarda tutilgan tartibda 
belgilanadigan tuzatish koeffitsientiga ko’paytmasi sifatida aniqlanadi. 
Ushbu moddaning uchinchi qismida nazarda tutilgan taqdirda, debitorlik 
qarzining summasiga doir tuzatish koeffitsienti qo’llanilmaydi. Agar mazkur holda 
qimmatli qog’ozlarning qiymati qayta baholangan bo’lsa, mazkur koeffitsient 
ularning miqdoriga nisbatan ham qo’llanilmaydi. 
Korxona sotuvchisi tomonidan «Jami QKSdan» ustunida korxona sotilgan 
narxni ko’rsatgan holda qo’shma hisobvaraq-faktura tuziladi. 
Bunda qo’shma hisobvaraq-fakturada asosiy mablag’lar, nomoddiy aktivlar, 
ishlab chiqarish uchun mo’ljallangan va ishlab chiqarish uchun mo’ljallanmagan 
mol-mulkning boshqa turlari, debitorlik qarzining summalari, qimmatli qog’ozlar 
qiymati hamda balans aktivlarining boshqa pozitsiyalari mustaqil pozitsiyalarga 
ajratiladi. Yig’ma hisobvaraq-fakturaga inventarizatsiya dalolatnomasi ilova 
qilinadi. 
Yig’ma hisobvaraq-fakturada har bir mol-mulk turining narxi ushbu 
moddaning beshinchi qismida nazarda tutilgan o’ziga xos xususiyatlar hisobga 
olingan holda balans qiymatining tuzatish koeffitsientiga ko’paytmasiga teng deb 
qabul qilinadi. 
Realizatsiya qilinishiga soliq solinadigan mol-mulkning har bir turi bo’yicha 
«QQS stavkasi» va «QQS summasi» ustunlarida tegishincha hisob-kitob qilinadigan 
soliq stavkasi hamda tegishli soliq summasi ko’rsatiladi.