O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi

Tayanch iboralar: L.Morgan, F.Engels, K.Marks, ijtimoiy-iqtisodiy formatsiyalar, kommunistik, jamiyatshunoslik, xususiy mulkchilik, empirik, insoniyat mehnati, estetik baholash, intuitiv, ilmiy mantiq, avloddan-avlodga merosiy uzatish qobiliyati, materialistlar, idealistlar, tarixiy progress, Homo sapiens, davrlashtirishning mezonlari, evolyutsion rivojlanish, texnologik tizim.


Takrorlash uchun savollar

1. 
   Markscha davrlashtirishning kuchli va zaif tomonlari nimada?
   
2. 
   Jamiyatning bir tarixiy bosqichdan boshqasiga harakati nima birinchi manba bo’lib xizmat qiladi?
   
3. 
   Nima uchun tarixiy progressda yetakchi o’rinni bilim, insonning ma’naviy dunyosining rivojlanishi egallaydi?
   
4. 
   Jamiyat taraqqiyotining umumiy, tarixiy an’anasi nimadan iborat?
   
5. 
   Tarixni davrlashtirish mezonlari qanday yuz berdi?
   
6. 
   XX asr tarix darsliklarida, jamiyatshunoslikda tarixni
   

markscha davrlashtirish nima uchun yetakchi va ustuvor ahamiyat kasb etganligini tushuntirib bering?


Mustaqil ish mavzulari
1. L.Morgan, F.Engelslarning tarixni davrlashtirish
konsepsiyalari.
2. Tarixni davrlashtirish mezonlari.
3. F.Fukuyamaning “Tarixning nihoyasi” asari.


Mavzuni o’rganish metodlari
Talabalar (magistrantlar) ga bu mavzu seminar mashg’uloti tarzida o’tilganda “Fikrlar hujumi”usulidan foydalanilsa, talabalarning bu mavzuni atroflicha tushinishlarida katta yordam berilishi mumkin. Dars bahs- munozara usuliga yaqin bo’lganligi uchun talaba(magistrant)larni bahs olib borishga, ilmiy adabiyotlarda tahlil qilgan ma’lumotlarni qiyoslagan holda zaruriy ilmiy xulosalar chiqarishga o’rgatish alohida ahamiyat kasb etadi.
Dars jarayonida jamoalar shakllantiriladi, uyushgan holda kichik guruhlarga bo’linib “Fikrlar hujumi” usulini shakllantirish mumkin. Bu uslubdan maqsad: mumkin qadar katta miqdordagi g’oyalarni yig’ish, talabalarni ayni bir xil fikrlash inеrtsiyasidan xoli qilish. Dialogning mohiyati shundaki, jamoa bo’lib g’oyalar ishlab chiqishda ishtirokchilarning ijodiy imkoniyatlari faollashtiriladi va unga zid g’oyalar qo’yiladi.
Mashg’ulot bosqichma-bosqich quyidagi tarzda o’tkaziladi:
1. Kichik guruhlarni shakllantirish;
2. Vazifa, muammodan kеlib chiqadigan maqsadlarni ifodalash;
3. “Fikrlar hujumi” qoidasiga asosan har bir guruhda g’oyalar ishlab chiqish;
4. G’oyalarni tartibga solish va tasniflash;
5. G’oyalarni dеstruktivlash, ya'ni amalga oshirish imkoniyatiga qarab baholash;
6. Avvalgi bosqichlarda bildirilgan tanqidiy mulohazalarga baho bеrish.
Dars davomida o’qituvchi quyidagi savollar bilan murojaat qilishi mumkin:
1. Tarixni davrlashtirishning qanday mezonlari mavjud?
2. Markscha davrlashtirishga qanday munosabat bildirasiz, uning qanday afzalliklari yoki salbiy tomonlari mavjud?
3. Tarixiy davrlashtirishning mezonlariga qanday yangi yondashuv kelib chiqdi? Bu o’rinda siz qanday yangi konsepsiyani yoqlaysiz? Misollar keltiring.
Dars mashg’uloti davomida talaba (magistrant) lar faolligini oshirish va bildirilgan g’oyalardan tegishli fikrlarni ajratish uchun qiyoslash metodidan foydalanish mumkin, bunda quyidagi jadvalni to’ldirish orqali ham erishish mumkin:

Tarixiy davrlashtirishning markscha konsepsiyasi
Ijobiy	Salbiy