O`zbekiston Respublikasining davlat tili o`zbek tilidir

ERGASH GAPLAR VA ULARNING TASNIFI
Ergash gaplar anglatgan mazmuni, shakllarini va bosh gapga bog`lanish usuliga ko`ra tasnif etiladi. Tasnif jadvali.

Guruhi	ma`no xususiyati	t\r	Ergash gapning turlari
birinchi guruh	Bosh gaplardagi mazmuni mavhum olmoshmi izohlaydiga n gaplar	1. 2. 3. 4. 5. 6.	Ega ergash gap Kesim ergash gap To`ldiruvchi ergash gap Aniqlovchi ergash gap Ravish ergash gap O`rin ergash gap
Ikkinchi guruh	Bosh gapdagi ish harakatning belgisani bildiradigan gaplar	7. 8. 9. 1011	Payt ergash gap Sabab ergash gap Maqsad ergash gap Miqdor ergash gap Shart ergash gap
Uchinchi guruh	Bosh gapdagi mazmunni izohlaydigan gaplar	12. 13. 14.	Natija ergash gap To`siqsiz ergash gap Oxshatish ergash gap

EGA ERGASH GAP

Bosh gapdagi olmosh bilan ifodalangan ega bo`lagini izohlab, kim?nima? so`roqlariga javob beradigan ergash gap turi ega ergash gap deyiladi.Ega ergash gap bosh gapga quyidagi vositalar orqali bog`lanadi.

1.Ergash gapning kesimi shart mayli shaklida bo`ladi, bunda bosh gapning egasi u, shu o`sha, o`zi kabi olmoshlar bo`lib keladi. Masalan: Kimki halol mehnatt qilsa u Vatanimiz tomonidan taqdirlanadi. (Gazeta.) Kim ko`p o`qisa, u ko`p biladi.
Harkimki vafo qilsa, vafo topqusidir. (Bobur)
2. Ergash gapning kesimi aniqlik mayli shaklida bo`ladi. Masalan: Kim Vatan uchun jon fido qilar ekan, u xalq qalbida hamisha yashaydi.
3. Ega ergash gap bosh gapdan keyin kelib, bosh gapda -ku bog`lovchisi yordamida birikadi. Bosh gapning kesimi ko`proq bor so`zi bilan yoki sifat bilan ifodalanadi. Masalan: Shunisi borki, biz bu yil universitetni tamomlash arafasida turibmiz.
Shu narsa borki, “Ta`lim to`g`risida“ Qonun hayotga izchil tadbiq etilishi lozim.
KESIM ERGASH GAP

Bosh gapdagi mazmuni mavhum olmosh kesimni izohlaydigan ergash gap turi kesim ergash gap deyiladi.Kesim ergash gap bosh gapga quyidagicha bog`lanadi.

1. Bosh gapning kesimi shu, shunday kabi so`zlar bilan ifodalanadi. Ergash gap bosh gapga - ki bog`lovchisi yordamida birikadi. Masalan: Toleyim shuki, baxtni topdim elni ko`roldim. (H.O.) Vazifamiz shundaki, paxtani o`z vaqtida parvarish qilishdir .(gazetadan).
2. Bosh gapning kesimi “chiqish kelishigidagi olmoshdan iborat”shaklida ham ifodalanishi mumkin.Masalan: Bugungi ishimiz shundan iboratki, har-doim dushmanlardan ogoh bo`laylik. (Gazetadan.)Misollarni solishtirning: Oramizdagi farq shuki, men nima uchun ishni qilayotganimni bilaman ammo sizlar bilmaysizlar. (A. Q.) Sizdan umidim shumidiki, Ko`pchilikning fikriga qarshi turasiz. (A. Q.)