O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi samarqand viloyati xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

3-
 
bosqich. 
O‘quvchilarga daftarning chap ustuniga mantdagi 
tushunchalar va ularning ta’rifini yozishlari aytiladi. 
4-
 
bosqich. O‘quvchi o‘ng tomondagi ustunga muayyan tushunchaga o‘zining 
izohini yozadi, ya’ni o‘qilgan matndagi tushunchani o‘z fikri bilan chog‘ishtirib, 
umumlashtirib beradi. 
5-
 
bosqich. Topshiriq bajarilgach, o‘quvchilar (o‘z xohishiga ko‘ra) bittadan 
tushunchani va ularga yozilgan izohni o‘qishlari taklif etiladi. Tushunchalar va 
ularning izohi o‘qilayotganda savol berish yoki mazkur tushuncha yuzasidan o‘z 
izohini berishga ruxsat etiladi, biroq fikrlar takrorlanmasligi so‘raladi. 
Bunda o‘quvchilar individual (faol metod) yoki guruhlarda (interfaol metod) 
1-jadval 
tushunchalar
nomi
shakllantirish yo‘llari (metod, 
usul)
morfologik 
anatomik 
fiziologik 
gigienik 
sistematik 
ekologik 
filogenetik 

---

119 
ishlashlari mumkin. 
“FSMU” metodi 
Metodning maqsadi: mazkur metod o‘quvchilarning umumiy fikrlardan 
xususiy xulosalar chiqarish, taqqoslash, qiyoslash orqali axborotni o‘zlashtirish, 
xulosalash, shuningdek, mustaqil ijodiy fikrlash ko‘nikmalarini shakllantirishga 
xizmat qiladi. 
Metodni amalga oshirish tartibi: o‘quvchilarga o‘rganilayotgan mavzu 
yuzasidan fikr (g‘oya, xulosa) aytiladi yoki mavzu yuzasidan o‘z fikr (g‘oya, 
xulosa)sini aytish taklif etiladi; 
o‘quvchilar quyidagi jadvalni to‘ldirishadi (bunda “F - fikr” (g‘oya, xulosa)ni 
bayon eting; “S - sabab” shu fikr (g‘oya, xulosa)ga kelganingiz sababini ko‘rsating; 
“M - misol” ko‘rsatgan sababingizni isbotlab, misol keltiring; “U - umumlashtirish” 
fikringizni umumlashtiring. O‘quvchi topshiriqni individual bajarsa, faol metod, 
guruhda bajarsa, interfaol metod bo‘ladi): 
“Insert” 
“Insert” metodi o‘quv materialidagi asosiy g‘oya va faktik materiallarni 
anglashiga zamin yaratish maqsadida qo‘llaniladi. Bunda o‘quvchilar o‘rganilayotgan 
yangi mavzuning har bir abzatsini o‘rganib chiqib, quyida keltirilgan jadvalni 
muayyan simvollar yordamida maxsus belgilar yordamida to‘ldirishlari tavsiya 
etiladi.O‘quvchilarga o‘rganiladigan o‘quv materiallari va maxsus jadval tarqatiladi. 
Agar abzatsda berilgan ma’lumot shu kungacha o‘zlashtirgan bilimlariga mos kelsa, 
“V” (bilaman), agar ma’lumotlar tushunarli va yangi bo‘lsa, u holda “+” 
(ma’qullayman), agar ma’lumotlar o‘quvchilar o‘zlashtirgan bilimlariga mos kelmasa, 
u holda (o‘rganish lozim), o‘quvchilar o‘quv materiallarini o‘zlashtirishda qiyinchilik 
his etishsa, u holda “?” (tushunmadim) belgisini qo‘yadilar.