O‘zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi samarqand viloyat xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish hududiy markazi

MUHAMMAD TARAG‘AY ULUG‘BEK (1394-1449)

Muhammad Tarag‘ay Ulug‘bek Samarqand shahrida tug‘ilgan. Ulug‘bekning bolaligi bobosi sarkarda Amir Temurning harbiy yurishlari davrida o‘tdi. Temur uni ko‘pinch bu yurishlarga o‘zi bilan olib ketardi. Ulug‘bekning o‘sha davrninr zukko va bilimdon murabbiylari tarbiyalab, xat-savodini chiqardilar. U o‘zining ko‘p vaqtini saroy kutubxonasida o‘tkazardi. Kutubhonada u ko‘proq riyoziyot va falakkiyot ilimlariga oid kitoblarni o‘qir edi. 15 yoshida Samarqand hokimi bo‘lgan Ulug‘bek o‘z atrofiga mashhur olimlarni jalb qildi. Ular ko‘magida Samarqandda rasadhona qurdirdi. Ulug‘bek rasadhonadagi asboblar yordamida koinot sirlarini o‘rgandi.

U koinot ilmi sohasidagi ijodiy ishlarini "Ziji'" jadidi Ko‘rogoniy" ("Yangi astranomiya jadvallari") kitobida bayon qilgan. Bu kitobda astronomiya -falakkiyot) faniga asos solingan va 1019 ta yulduzning vaziyatlari jadvali ham berilgan. Bu asari bilan butun dunyoga astranom olim sifatida tanilgan. "Ziji jadidi Ko‘ragoniy" kitobi dunyo xalqlari tillariga tarjima qilinib, boshqa olimlar tomonidan o‘rganib kelingan. Buyuk mutafakkir va davlat arbobi Mirzo Ulug‘bek Samarqandda fitnachilar tomonidan qatl etilgan.

ALISHER NAVOIY

«Buyuk gumanist shoirimiz faoliyati va ijodiga teran nazar tashlasak, uning dahosi ijtimoiy hayotning, mafkura va madaniyatning barcha sohalarini qamrab olganidan hayratga tushamiz.

Agar bu zotni avliyo desak, u - avliyolarning avliyosi, mutafakkir desak, mutafakkirlarning mutafakkiri, shoir desak, shoirlarning sultonidir»