O'zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi respublikata’lim markazi

ARTS (SAN’AT)

There are many arts in the world, but the most popular are: li­terature, music, theatre, cinema and others. Every person has his or her own favourite art. Music has always fascinated people. It tou­ches their hearts and makes them laugh or cry. Music can be heard everywhere. Nowadays there are a lot of musical genres: classical music, rock music, pop music, club music and others. I can listen to any genre of music. It depends on my mood. When I am sad I listen to classical music. When I am happy I like listening to energetic, fast music and hard beat. However, some people listen to one kind of mu­sic only and they listen to it no matter what mood they are in. There are a lot of wonderful works of literature - Famous writers and poets created a big variety of poems, stories and novels that are read all over the world. Uzbek poets and writers like Alisher Navoi, Mirzo Bobur and Tohir Malik who are famous all over the world. Their works are translated into many languages. Theatre is a popular kind of arts, too. There are a lot of theatres in Uzbekistan, but most of them are situated in Tashkent. The Alisher Navoi Theatre and the Hamza Theatre are the most famous in Uzbekistan. If you like beautiful plays you may go to the Alisher Navoi Theatre.

My father likes classical music. His favourite composer is Mo­zart. Sometimes he listens to Munojot Yoichieva. When I am in a bad mood I can listen to classical music, too. It calms me and I start feeling better. As for my mother, she is fond of Ozodbek Nazarbe- kov. She can listen to his songs all day. She says that he is great and his voice makes her forget about everyday problems.

Ushbu matn 250 so‘zdan iborat. Bunda o‘quvchi : «5» ball olishi uchun ushbu matn ma’nosini 10 tadan kam bo‘lmagan gaplar orqa- li tushuntirib berishi kerak. 0‘quvchilarning olgan bilim, ko‘nikma va malakalarini baholash uchun matn ma’nosini tushuntirib berishda ishlatgan gaplari soni hisobga olinadi. Gaplar grammatik va fonetik qoidalar asosida to‘g‘ri va to‘liq, mavzudan chetlashmagan va manti- qan bir-biri bilan bogiangan bo‘lishi kerak.

Ikkinchi savol biletlarda ko‘rsatilgan mavzular yuzasidan suhbat- lashish. Bunda o‘quvchi shu mavzu yuzasidan o‘z qiziqishlari va fikr- larini chet tilda erkin bayon etishi kerak. 0‘quvchi tomonidan bildi- rilgan fikrlar grammatik jihatdan to‘g‘ri tuzilganligi, fonetik jihatdan to‘g‘ri talaffuz etilganligi, nutqining ravonligi, mavzudan chetlash- maganligi va bildirilgan fikrlarning mantiqan bir-biri bilan bog‘liqligi hisobga olinadi. Fikrlar bayon etilayotganda so‘z birikmalarining noto‘g‘ri ifodalanishi, grammatik va fonetik qoidalarga rioya qilmas- lik hollari bir gapning o‘zida ikki va undan ortiq kuzatilsa, o‘sha gap hisobga olinmaydi. 0‘quvchi mavzuni yoritib bera olmasa o‘qituvchi o‘quvchiga mavzu yuzasidan 3 ta savol berishi mumkin. Har bir berilgan savolga javob 5 ballik tizim asosida baholanadi. Masalan:

1. 
   savolga 3 ball, 2-savolga 5 ball qo‘yilsa, baholar umumlashtirilib, o‘rtacha ball chiqariladi. 3+5 = 8:2 = 4 ball. O'quvchilarni baholash­da ball ular egallashlari lozim bo‘lgan bilim, ko‘nikma va malakalar- dan kelib chiqib belgilanadi.
   

Berilgan matnni o‘qib, mazmunini gapirib berish yuzasidan

baholash mezoni

Baholash mezoni	Ball
0‘qilgan matn mazmunini to‘liq og‘zaki bayon qila olsa, mavzu yu­zasidan fikr bildirsa va uni asoslay olsa, hamda to‘g‘ri talaffuz va in- tonatsiya bilan gapirsa, o‘qilgan matnni to‘liq tarjima qila olsa, matn mazmuniga doir savollarga to‘liq javob bera olsa.	«5»
O'qilgan matn mazmunini qiyinchilik bilan og‘zaki bayon qila olsa, fikr tor bildirilsa, to‘g‘ri talaffuz va intonatsiya buzilsa, o‘qilgan matnni 71-85 foiz tarjima qila olsa, matn mazmuniga doir savollarga javob bera olsa.	«4»

0‘qilgan matn mazmunini qisman qiyinchilik bilan og‘zaki bayon qila olsa, fikr bildira olmasa, to‘g‘ri talaffuz va intonatsiyaga rioya qilmasa, o‘qilgan matnni 55-70 foiz tarjima qila olsa, matn mazmuniga doir sa­vollarga qisman javob bera olsa.	«3»
0‘qilgan matn mazmunini tusluinarsiz tarzda bayon qilsa, fikr bildira olmasa, to‘g‘ri talaffuz va intonatsiyaga rioya qilmasa, o‘qilgan matnni 21-54 foiz tarjima qila olsa, matn mazmuniga doir savollarga javob bera olsa.	«2»
0‘qilgan matn mazmunini bir-biri bilan bog‘lanmagan jumlalar bilan og‘zaki bayon qila olsa, fikr bildira olmasa, to‘g‘ri talaffuz va intonatsi­yaga rioya qilmasa, o‘qilgan matnni tarjima qila olmasa, matn mazmu­niga doir savollarga javob bera olmasa.	«1»

Suhbatni baholash mezoni

Baholash mezoni	Ball
Berilgan mavzuni to‘liq og‘zaki bayon qila olsa, mavzu yuzasidan fikr bildirsa va uni asoslay olsa, hamda to‘g‘ri talaffuz va intonatsiya bilan gapirsa, berilgan mavzuga doir savollarga to‘ 1 iq javob bera olsa.	«5»
Berilgan mavzuni qiyinchilik bilan og‘zaki bayon qila olsa, fikr tor bildirilsa, to‘g‘ri talaffuz va intonatsiya buzilsa, berilgan mavzuga doir savollarga qiyinchilik bilan javob bera olsa.	«4»
Berilgan mavzuni qisman qiyinchilik bilan og‘zaki bayon qila olsa, fikr bildira olmasa, to‘g‘ri talaffuz va intonatsiyaga rioya qilmasa, berilgan mavzuga doir savollarga qisman javob bera olsa.	«3»
Berilgan mavzuni tushunarsiz tarzda bayon qilsa, fikr bildira olmasa, to‘g‘ri talaffuz va intonatsiyaga rioya qilmasa, berilgan mavzu mazmuniga doir savollarga tushunarsiz tarzda javob bersa.	«2»
Berilgan mavzuni bir-biri bilan bog‘lanmagan jumlalar bilan og‘zaki bayon qilsa, fikr bildira olmasa, to‘g‘ri talaffuz va intonatsiyaga rioya qilmasa, matn mazmuniga doir savollarga javob bera olmasa.	«1»

1. 
   BILET
   

1. 
   «Televideniye va radio» mavzusiga oid matnni о ‘qish va maz­munini gapirib berish.
   
2. 
   «Mening sevimli dasturim» mavzusida suhbat qilish.
   

2. 
   BILET
   

1. 
   «0‘zbekistondagi gazeta va jurnallar» mavzusiga oid matnni o‘qish va mazmunini gapirib berish.
   

«Darsdan keyingi mashg‘ulotlar» mavzusida suhbat qilish.BILET

1. 
   «Mening sevimli sport turim» mavzusiga oid matnni о ‘qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Bozorda» mavzusida suhbat qilish.
   

3. 
   BILET
   

1. 
   «0‘zbekistonning mashhur kishilari» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Atrof-muhit muammolari» mavzusida suhbat qilish.
   

4. 
   BILET
   

1. 
   «Shifokor huzurida» mavzusiga oid matnni о ‘qish va mazmu­nini gapirib berish.
   
2. 
   «Mening sevimli mashg'ulotim» mavzusida suhbat qilish.
   

5. 
   BILET
   

1. 
   «0‘zbekiston va tili o‘rganilayotgan mamlakatlarning san’ati» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «0‘zbek milliy taomlari» mavzusida suhbat qilish.
   

6. 
   BILET
   

1. 
   «Mening kelajakdagi kasbim» mavzusiga oid matnni o‘qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Tili o‘rganilayotgan mamlakatlarning bayramlari» mavzusida suhbat qilish.
   

7. 
   BILET
   

1. 
   «Quyosh energiyasi» mavzusiga oid matnni o‘qish va mazmu­nini gapirib berish.
   
2. 
   «Kino va teatr» mavzusida suhbat qilish.
   

8. 
   BILET
   

1. 
   «Tabiatni asrang» mavzusiga oid matnni о ‘qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Teatr dunyosi» mavzusida suhbat qilish.
   

9. 
   BILET
   

1. 
   «Mashhur kishilar» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Mening sevimli musiqam» mavzusida suhbat qilish.
   

10. 
    BILET
    

1. 
   «Tili o’rganilayotgan mamlakatning mashhur kishilari» mavzu­siga oid matnni 0‘qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Mening sevimli qo‘shiqchim» mavzusida suhbat qilish.
   

11. 
    BILET
    

1. 
   «Tili o'rganilayotgan mamlakatning poytaxti»ga oid matnni o‘qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Mamlakatimiz tabiati» mavzusida suhbat qilish.
   

12. 
    BILET
    

1. 
   «Qishki ta’til»ga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib be­rish.
   
2. 
   «0‘zbekiston musiqa festivali» mavzusida suhbat qilish.
   

13. 
    BILET
    

1. 
   «Milliy sport turlari» mavzusiga oid matnni о ‘qish va mazmu­nini gapirib berish.
   
2. 
   «Sayohat haqidagi taasurotlarim» mavzusida suhbat qilish.
   

14. 
    BILET
    

1. 
   «San'at muzeylari» mavzuga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Ingliz tili xonasida» mavzusida suhbat qilish.
   

15. 
    BILET
    

1. 
   «Sport musobaqalari» mavzusiga oid matnr i o'qish va mazmu­nini gapirib berish.
   
2. 
   «Mashhur haykallar» mavzusida suhbat qilish.
   

16. 
    BILET
    

1. 
   «Gazeta va jurnal» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Atrof muhit muammolari» mavzusida suhbat qilish.
   

17. 
    BILET
    

1. 
   «O'zbekistonning mustaqilligi to'giisida» mavzusiga oid matnni o‘qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Yurtimizning diqqatga sazovor joy lari» mavzusida suhbat qi­lish.
   

18. 
    BILET
    

1. 
   «Atrof muhit muammolari oldini olish choralari» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «0‘zbekiston Respublikasining bayrog‘i, madhiyasi va gerbi» mavzusida suhbat qilish.
   

19. 
    BILET
    

1. 
   «Mening sevimli shahrim» mavzusiga oid matnni o’qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Men yoqtirgan film qahramoni» mavzusida suhbat qilish.
   

20. 
    BILET
    

1. 
   « Tili o‘rganilayotgan mamlakat shaharlarida yangi yil» mav­zusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Mening o’tgan kunim» haqida suhbat qilish.
   

21. 
    BILET
    

1. 
   «Tili o'rganilayotgan mamlakatlarga xos bo'lgan milliy kiyi- mlar» matnini o'qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Mening sevimli mashg'ulotim» haqida suhbat qilish.
   

22. 
    BILET
    

1. 
   «Suvni asrang» mavzusiga oid matnni o‘qish va mazmunini ga­pirib berish.
   
2. 
   «Oziq-ovqat do‘konida» mavzusida suhbat qilish.
   

23. 
    BILET
    

1. 
   «Mening maktabim» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmu­nini gapirib berish.
   
2. 
   «Mening orzuim» mavzusida suhbat qilish.
   

24. 
    BILET
    

1. 
   «Mashhur joylarga sayohat» mavzusiga oid matnni o'qish va mazmunini gapirib berish.
   
2. 
   «Maktab imtihonlari» mavzusida suhbat qilish.
   

GEOGRAFIYA

Umumiy o'rta ta’lim maktablarining 8-sinfini tugatgan o'quvchilar geografiya fanidan DTS bo‘yicha maium darajada bilim, ko‘nikma va malakaga ega boiadilar.

0‘quvchilarning olgan bilim, egallagan ko‘nikma va malakalari­ni aniqlash maqsadida 2014-2015 o‘quv yilida 8-sinflarda bosqichli imtihon, bilet savollariga og‘zaki javob berish usulida o'tkaziladi. Tayyorgarlik ko‘rish uchun 20 daqiqa vaqt beriladi.

Har bir o'quvchiga bittadan bilet beriladi. Har bir biletda 2 ta na­zariy va 1 ta amaliy topshiriq keltirilgan.

Imtihon biletida 2 ta nazariy savol o‘quvchilarning 8-sinf- da “0‘zbekiston iqtisodiy va ijtimoiy geogafiyasi” kursi yuzasidan o‘rganilgan mavzulari bo‘yicha va 1 ta amaliy topshiriq 5-8 sinf mav- zulari yuzasidan beriladi.

Bilet savollariga 0‘zbekiston Respublikasining tabiiy sharoiti va tabiiy boyliklarining millliy iqtisodiyotdagi ahamiyati, milliy iqtiso- diyotning tarmoqlari, aholi va inson omili, Respublika yoqiIg‘i ener- getikasi, agrosanoat majmuasi, aholiga xizmat ko‘rsatish va turizm, xizmat ko'rsatish turlari (matbaachilik, ta'lim), 0‘zbekiston Respub- likasi iqtisodiyotining hududiy tashkil etilishi (iqtisodiy rayonlar), atama va tushunchalar, hamda amaliy topshiriqlar kiritiladi.

Har bir berilgan savolga javob 5 ballik tizim asosida baho­lanadi. Masalan: 1-savolga 3, 2-savolga 5, 3-savolga 4 qo‘yilsa, baholar umumlashtirilib so'ngra ulardan o'rtacha ball chiqariladi. 3+5+4=12:3=4

0‘quvchilarni baholashda qo'yiladigan ball ular egallashlari lozim boigan bilim, ko'nikma va malakalardan kelib chiqib belgila- nadi.

Nazariy savollarga berilgan javoblar baholash mezoni JV«	Baholash mezoni	Ball
1.	0‘quvchi tomonidan savollarga javob mazmunan to‘la ochib ber- ilib, atama va tushunchalarning lug‘aviy ma’nosini to‘g‘ri ayta olib, xarita bilan ishlashni to‘g‘ri yolga qo‘ya olsa.	5
2.	0‘quvchi tomonidan savollarga javob mazmunan to‘la ochib berilib, atama va tushunchalarning lug‘aviy ma’nosini to‘g‘ri ayta olib, xar­ita bilan ishlashda 1 ta va undan ortiq kamchiliklarga yo‘l qo‘ysa.	4
3.	0‘quvchi tomonidan savollarga javob mazmunan to‘la ochib ber­ilib, atama va tushunchalarning lug‘aviy ma’nosini izohlashda 2 ta va undan ortiq xatoliklarga yo‘l qo‘yilib, xarita bilan ishlashni to‘g‘ri yo'lga qo‘ya olmasa.	3

4.	0‘quvchi tomonidan savollarga javob mazmunan to‘la ochib beril- masa, atama va tushunchalarning lug'aviy ma’nosini izohlashda 3 ta va undan ortiq xatoliklarga yo‘l qo‘yilib, xarita bilan ishlashni to‘g‘ri yo’lga qo'ya olmasa.	2
5.	0‘quvchi tomonidan savollarga javob mazmunan to’la ochib beril- masa, atama va tushunchalarning lug‘aviy ma’nosini izohlay olma­sa, xarita bilan ishlashni to"g‘ri yo’lga qo‘ya olmasa.	1