O'zbekiston respublikasi xalq ta'limi vazirligi n. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sobirov, I. Hojaliyev

10-dars 
RAVISH SO'Z TURKUMI BO'YICHA OTILGANLARNI 
TAKRORLASH 
 
Darsning maqsadi: 
a) ilmiy maqsad — o'quvchilarning ravish so'z turkumi haqidagi bilimlarini 
kengaytirish; 
b) tarbiyaviy maqsad — o'quvchilarni tabiatni muhofaza qilishga o'rgatish; 
d) rivojlantiruvchi maqsad — o'quvchilar lug'atini boyitish va tafakkurini 
o'stirish. 
Darsning jihozi:
rasmli plakat, tarqatma materiallar. 
Darsning rejasi: 
1. Ravish so'z turkumi haqida tushuncha. 
2. Ravishning ma'no turlari. 
3. Ravishning yasalishi. 
4. Ravishning tuzilishi. 
Uy vazifasi so'raladi. Tarjimayi holda keltirilgan sonlarning miqdor va tartib 
songa kirishiga, sonlarning tuzilishiga, qo'shimchalariga e'tibor qaratiladi. 
Yangi mavzu bayonida ravish haqida ma'lumot beriladi. Har bir mustaqil 
so'z turkumini o'rganish oldidan o'tilgan so'z tur-kumlarini eslatib turilishi zarur. 
Ravishni otga, sifatga qiyoslash mumkin. Otlarda kelishik, ko'plik va egalik 
qo'shimchalari bor, ravishda esa yo'qligiga e'tibor qaratiladi. O'quvchilardan 
ravishga misol keltirish talab etiladi. Keltirilgan misollardan asta, sekin 

---

19 
ravishlarini tanlab, ularga kelishik qo'shimchalarini qo'shish tavsiya qilinadi. 
Astani, astaga...
Shu so'zlar ishtirokida gap tuzish lozimligi aytiladi. Demak, 
ravish ot singari egalik, kelishik va ko'plik qo'shimchalarini qabul qila olmasligi, 
ravishning o'zgarmas ekanligi uqtiriladi. Savol va topshiriqning birinchisida holat 
ravishlari haqida so'ralgan bo'lib, uni tushuntirish uchun 
elas-elas, ohista, tez-tez
holat ravishlaridan biriga izoh berish mumkin. Bo’Igan voqeani ohista so'zlab 
berdi. 
Holat ravishlari haqida ma'lumot berishdan avval holatning o'zini izohlash 
maqsadga muvofiq bo'ladi. Bunda jadvaldan foydalanish mumkin. 
Shoshilmay 
 
 
Bilinar-bilinmas 
 
Ehtiyotkorona 
 
OHISTA
Shovqin ko'tarmay 
 
Baqirmay 
 
 
Qattiq gapirmay 
 
Ravish so'zlarning holat, payt, o'rin, daraja-miqdor ma'nola-ridagi 
mavhumlik va so'zning lug'aviy ma'nolari o'rtasidagi mu-nosabat izohlanishi 
zarur. 
0'quvchjlarga quyidagicha savol berish mumkin: 1. Holat ravishlari qaysi 
so'z turkumlariga bog'langan? (Fe'lga.) 2. Qanday so'roqqa javob bo'lgan? 
(Qanday?) O'qituvchi xulosalaydi. 
40-mashqda guruhlar o'rtasida musobaqa o'tkazish mumkin. Birinchi 
ustunda beshta ravish, uning to'g'risiga ma'nosi, ikkinchi ustunga beshta 
ravishning ma'no turlari to'g'risiga misol yoziladi. Tez va to'g'ri ishlagan guruh 
g'olib hisoblanadi.