O’zbekiston Respublikasi Xalq Ta’limi Vazirligi A. Qodiriy nomli Jizzax Davlat pedagogika instituti “Tarix” fakulteti

Nazorat topshiriklari:

1. 
   Rim imperiyasining german kabilalari tomonidan istilo kilinishi.
   
2. 
   Yustinian davrida Vizantiyaning kengayish okibatlarini ayting.
   
3. 
   VII-VIII asrlarda Vizantiyadagi ijtimoiy axvol.
   
4. 
   Yustinian Vizantiyada nechanchi yillarda podsholik kildi?
   

A) 522-564 yillar.
V) 524-568 yillar
S) 527-565 yillar
D) 527-556 yillar
Ye) 530-560 yillar

5. 
   Vizantiya imperiyasi kachon tashkil topdi?
   

A) 356 yilda
V) 329 yilda
S) 368 yilda
D) 395 yilda
Ye) 397 yilda
2-asosiy savol:
Yustinian konuni va ma’muriy zulmning kuchayishi. . «Dexkonchilik konuni»


Maksad: Yustinianning konun chikarish faoliyatiga baxo berish, Yustinian davrida Vizantiyadagi ichki va tashki muxitni tushuntirish va konunlar tuplamini chikarishdagi maksadini aniklash va bu tuplam ma’muriy zulmning kuchayishiga olib kelishini aytib berish xamda ,Yustinian zamonida Vizantiyaning inkirozga uchrashi sabablarini kursatib berish.


Identiv ukuv maksad:

1. 
   Yustinianning konun chikarish faoliyatiga baxo beradi.
   
2. 
   Ma’muriy zulmning kuchayish sabablarini tushuntiradi.
   
3. 
   VI asrning ikkinchi yarmida va VII asrda Vizantiyaning inkirozga uchrashi va kuzgolonlarning avj olish shart-sharoitlarini aytib beradi.
   
4. 
   «Dexkonlar konuni» kanday manba ekanligini biladi.
   

2-asosiy savolning bayoni:
Yustinin podsholik kilgan davrda Vizantiyaning ichki tarixida juda katta vokealar yuz berdi. Bu vokealardan eng avval Yustinianning konun chikarish soxasidagi faoliyatini kursatish kerak. U uz podsholigining boshlanish paytidayok Rim imperatorlarining ilgari nashr kilingan xamma konunlarini bir kilib tuplab bosib chikarishni uz oldiga maksad kilib kuydi. Eng atokli yuristlardan iborat ikki komissiya Tribonian raxbarligida Rim konunlarini tuplab tartibga solish ustida juda katta ish olib bordi. Bu tuplam Rim imperiyasidagi butun konunlarni yakunlovchi eng katta yuridik yodgorlik buldi. Tuplam turt kismdan iborat: 1) 12 tomlik Yustinian kodeksi - Rim imperatorlarining konunlari tuplami; 2) Digestlar – bu 50 kitob bulib, Rim konunlarini sharxlagan mashxur rim yuristlarining asarlaridan olingan parchalarni uz ichiga olgan edi; 3) Institusiyalar – sudyalar va ukuvchi-yuristlar uchun kiskacha yuridik kullanma (bir kitob); 4) Novellalar – Yustinianning kodeksiga kirmagan yangi konunlaridan (535 yildan to uz podsholigining oxirigacha) iborat edi.
«Nika» kuzgoloni. Kuzgolon 532 yil 11 yanvarda Konstantinopol sirki (ippadrom)da impertor xuzurida boshlandi. «Yashil» deb ataladigan sirk oppozisiyasi partiyalaridan biri axoli nomidan shikoyat yozib, unda yukori mansabdor chinovniklarni jazolash talab kilingan edi. 532 yil vokealari Yustinianning ichki siyosatiga katta ta’sir kildi. Yustinian keyingi vaktlarda xam xalk ommasining bosh kutarishidan xadiksirab yurdi. 532 yildan keyin xodimlar xiyla darjada kayta tuzildi. Konstantinopolda va boshka yirik shaxarlarda polisiya xokimiyati kuchaytirildi. Shu bilan bir vaktda Yustinian yirik senator zodagonlarga karshi kattik kurash olib bordi. U magnatlarning juda kup yerlarini musodara kildi. Ma’muriy davlat apparatini mustaxkamlash senator aristokratlar oppozisiyasiga va revolyusion xalk xarakatiga karshi kurashning vositalaridan biri edi. Yustinian boshkarishni kattik markazlashtirdi. Yustinian davlat moliyasiga xam katta e’tibor berdi. Uning zamonida axolidan olinadigan soliklar bir necha xissa kupaydi. Usha davrda Avliyo Sofiya ibodatxonasi singari mashxur yodgorlik kurilshida uz ifodasini topgan yuksak arxitektura san’ati Vizantiyaning umumiy madaniyati usha davrda kanday yuksak bulganligini kursatuvchi dalillardan biri bulib xizmat kiladi.
Yustinianning podsholik kilishi sirtdan karaganda gullab-yashnayotgandek kurinsa xam, xalk ommasi uchun juda ogir buldi. Juda kup marta kutarilgan xalk kuzgolonlari, ayniksa 532 yilgi kuzgolon buning yorkin dalilidir. Keksa imperator (84 yoshida) ulganda, uning vorisi, Yustin II juda ogir axvolda koldi. VI asrning birinchi yarmi bilan VII asrning birinchi yarmi urtasida Vizantiyaning ijtimoiy tuzumidagi ziddiyat ayniksa avj olgan edi. Bu vaktda Vizantiyadagi kuldorlik tuzumining yemirilayotganligi ochik kurinib turgan edi. Shu bilan birga imperiya territoriyasida varvarlarning, birinchi navbatda, slvyanlarning kuplab kuchib kelib urnashuvi Vizantiya imperiyasidagi sosial tuzumning demokratlashuviga yordam berdi, kuldorlik munosabatlarining yukolib borish prosessini tezlashtirdi.
Vizantiyadagi kelgindi slavyan dexkon axolining axvoli «Dexkonlar konuni»da juda yaxshi ta’riflanadi. «Dexkonlar konuni» jamoaning tabakalarga ajrala boshlaganligidan , jamoa a’zolarining uz yonidagi katta dunyoviy yer egalari yoki cherkov-monastir yer egalariga karam bula boshlaganligidan xam dalolat beradi.