O‘zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi

1.	Klassik falsafa.	11.
Nepozitivizm .
2.	Fan va texnika inqilobi.	12.	Texnokratiya .

3.	Noklassik falsafa.	13.	Prgmatizm .
4.	Rasianalizm .	14.	Germenevtika .
5.	Ekzestensializm .	15.	Neotomizm .
6.	Irasianalizm .	16.	Neomaltuschilik .
7.	Marksizm.	17.	Ijtimoiy darvinizm.
8.	Ssentizm.	18.	Irqchilik nazariyasi.
9.	Antisentizm .	19.	Valyuntarizm.
10.	Tolerantlik .	20.	Aqliy – mantiqiy tafakkur.

3-Ilova.
Blis-so’rov savollari

№	Savol	Javob
1.	Hozirgi davr g’arb falsafasining o’ziga xosligi nimada?
2.	Umuminsoniy bilan milliylik uyg’unligiga bu davrda qanday e’tibor qaratildi?
3.	Noklassik falsafaning oldingi klassik falsafadan farqli jihati nimada?
4.	Ssentizm oqimiga qaysi maktablar kiradi?
5.	Hozirgi zamon falsafasining eng muhim yutuqlari?

XIX falsafasining mohiyati. (volyuntarizm, pozivitizm, empiriokritisizm)

Slayd 1

Volyuntarizm
(lot. Voluntas –iroda) –irodani borliqning asosiga qo’yuvchi idealizmning ko’rinishi
1-turi	2- turi
Obyektiv idealizm shaklidagi – volyuntarizm.	Subyektiv idealizm shaklidagi - volyuntarizm.
Asosiy vakillari
A.Shopengauer (1788-1860) E.Gartman (1842-1906)	M.Shtirner (1806-1856) F.Nisshe (1844-1900)

Slayd 2

Pozitivizm
(lot. Positivus- ijobiy) –chin, haqiqiy bilimlar, konkret fanlar asosidagina hosil bo’lishini, falsafaning dunyoni bilishligini inkor etuvchi oqim.
Asosiy asoschisi O. Kont (1798-1857), «pozitivizm» terminini fanga kiritgan
Obyektiv idealizm		Subyektiv idealizm
1 bosqich	2 bosqich		3 bosqich
gnoseologii, logiki, sosiologiya muammolari	Empiriokritisizm (XIX asrning 70-90 y.)		Neopozitivizm ( XX asr.)
Pozitivizm bosqichlari
Fransiya O.Kont E.Littre P.Laffit Angliya D.S.Mill G.Spenser	Avstriya E.Max		Vena to’garagi O.Neyrat R.Karnap M.Shlik F.Frank

Slayd 3

Empiriokritisizm
«Tajribani tanqid», yoki maxizm, - bilishning asosiy qonuni deb, “tafakkurni tejash”ni, tajribani materiya, ong, zaruriyat, sababiyat kabi kategoriyalardan tozalash kerakligini ilgari suruvchi – subyektiv idealizm ko’rinishi.
Vakillari____Avstriya'>Vakillari
Avstriya E.Max (1838-1916)	Shveysariya R.Avenarius (1843-1896)

Slayd 2

Ruhiy tahlil falsafasi

Asab va ruhiy kasalliklarni davolashning uslubiy metod va nazariyasi – freydizm nazariyasining nazariy asoslaridan biri hisoblanadi.

Asoschisi Z.Freyd (1856-1939) – avstriyalik vrach – nevropotolog va psixiatr

Asosiy qoidalari Insonning mohiyatini ong osti hodisalari va ular bilan bog’liq bo’lgan kechinmalar, intilishlar, istaklar belgilaydi. Ayrim kishilarni ularning ongsizlik holatlari bilish orqali davolash mumkinligi singari, butun insoniyatni ham mana shu tarzda davolash mumkin.

Slayd 3

Ekzestensializm
Ekzestensializm (lot. Existens – yaxshi ) XX asr falsafasidagi irratsionalistik yo’nalish. Ekzistensializm falsafa va fanni bir-biriga qarama-qarshi qo’yadi. Falsafaning predmeti borliq bo’lsa, fanning predmeti mavjudlikdir. Mavjudlik, inson borlig’i bilvosita, aql, tafakkur asosida emas, balki mbevosita emperik yo’l bilan egzestensiya orqali bilinadi.
Ekzestensializm nazariyasi asoslari Hayot falsafasi E.Gusserl fenomenologiyasi Kyerkegorning diniy-mistik ta’limoti
Diniy ekzistensializm	Ateistik ekzistensializm	Ontologik ekzistensializm
Yaspers	J.P.Sartr	M.Xaydegger

Slayd 4

Neotomizm
Yangi Tomizm (Fomizm) – Foma Akvinskiyning Xristian falsafasini tiklashga qaratilgan oqimi. Neotomizmning asosiy prinsipi «Falsafa – ilohiyotning xizmatkoridir» Asosiy qoidalari Hozirgi davrni xristianlik nuqtai nazaridan tahlil qilish kerak. Barcha muammolarni, ma’naviy inqirozlarni faqat din, cherkovga asoslangan holdagina hal qilish mumkin. Bu jarayonda dinga falsafa yordam beradi.
Vakillari
Fransiya Mariten	Germaniya I. de Friz	Belgiya Van Steyenbergen	Avstriya G.Vetter

MUSTAQIL IShLASh UChUN NAZORAT SAVOLLARI VA TOPPShRIQLAR:

1. 
   XX asr falsafasining harakterli xususiyatlari nimalarda ko’rinadi?
   
2. 
   Ekzistensial falsafaning mohiyati nimadan iborat?
   
3. 
   Neopozitivizmning asosiy xususiyatlari qanday?
   
4. 
   Strukturalizmning moxiyati nima?
   
5. 
   Germenevtika nima?
   
6. 
   Ssiyentizm va antissiyentizm nima?
   

Amaliy mashg’ulotni olib borish texnologiyasi

Talabalar soni: 28	Vaqti: 2 soat
Mashg’ulot shakli	Individual topshiriqlarni bajarishga asoslangan amaliy mashg’ulot
Mashg’ulot rejasi	XX asrning asosiy xususiyatlari va uning falsafada o’z aksini topishi. Texnokratizm, postindistrial jamiyat nazariyasi va ekzestensializm falsafasi. Biologik oqimlar. Ijtimoiy darvinizm, nemoaltuschilik, irqchilik nazariyalari. 3.Arab sharqida ijtimoiy – falsafiy fikr (XIX- XX asr). XX asr Hind, Xitoy va Yapon falsafasi. Eng yangi falsafa sintez tamon yo’l.
Mashg’ulotning maqsadi: Mavzu bo’yicha bilimlarni chuqur o’zlashtirishni ta’minlash.
Pedagogik vazifalar	O’quv faoliyati natijalari.
mavzuni mustaqil o’rganish uchun asos yaratadi; mavzu bo’yicha bilimlarni chu- qur o’zlashtirishga va mustah- kamlashga yordam beradi. kichik guruhlarda ishlashni tashkil qiladi. o’z nuqtai nazariga ega bo’- lishni shakllantiradi.	amaliy mashg’ulot rejalari bilan oldin-dan tanishibchiqib, tayyorgarlik ko’radi. XIX -XX asr ijtimoiy siyosiy hayot, fan- texnika taraqqiyoti va ma’naviy madaniyatdagi o’zgarishlarning G’arb falsafasida aks etishini yoritib bera oladilar. biologik oqimlarning g’oyalari va ularning o’ziga xos xususiyatlarini aytib beradilar. horijiy sharq mamlakatlarida vujudga kelgan oqimlarning falsafiy ta’limotlari va ularning yuzaga kelishi va yutuqlari haqida o’z fikrini ayta oladi.
O’qitish usullari va texnika	Topshiriqlar, amaliy ishlash usuli, suhbat
O’qitish vositalari	Tarqatma material, kompyuterlar, doska
O’qitish shakllari	Individual, kollektiv
O’qitish shart-sharoiti	Texnik vositalar bilan ta’minlangan auditoriya.
Monitoring va baholash	Og’zaki nazorat, savol-javob, o’z-o’zini nazorat qilish, reyting tizimi asosida baholash.

Amaliy mashg’ulotning texnologik kartasi

Ish jarayonlari vaqti	Faoliyatning mazmuni
	o’qituvchi	Talaba
I-bosqich. Mavzuga kirish. (10 minut)	1.1. O’quv mashg’uloti mavzusi, maqsadi va o’quv faoliyati natijalarini aytadi. Ta’lim jarayoni interfaol usullar or-qali amalga oshirilishini e’lon qiladi.	Mavzu nomini yozib oladi.
	1.2. Talabalarni fikrlarini jonlantirish maqsadida Nima uchun? Texnikasidan foydalangan holda: “Nima uchun noananaviy falsafa vujudga keldi?” deb savol bilan murojaat qiladi. (1-ilova) Fikrlarni umumlashtirib amaliy mashg’ulotni boshlaydi.	Yozib oladi. Javob beradi.
	1.3. Talabalarni 3 ta kichik guruhlarga bo’ladi, baholash ko’rsatkichlari va mezonlari bilan tanishtiradi. (2-ilova).	Guruhlarga bo’linadi
II-bosqich. Asosiy (65 minut)	2.1. Guruhlarga topshiriq beradi: 10 min. Ichida har bir guruh quyidagi mavzular bo’yicha umumiy esse yozing. XIX -XX asr ijtimoiy siyosiy hayot, fan- texnika taraqqiyoti va ma’naviy madaniyatdagi o’zgarishlar. Ekzestensializm - inson erkinligi haqidagi ta’limot. Xitoy turg’unlikdan taraqqiyot tamon.	Topshiriqlar bilan tanishadi.
	2.2. Esse yozish uchun yo’riqnoma beradi, taqdimotni tayyorlashga ko’maklashadi, izoh beradi, bilimlarini umumlashti-radi xulosalarga alohida e’tibor qara-tadi. Topshiriqni qay darajada to’g’ri bajarilishini diqqat bilan kuzatadi.	Guruhlarga bo’li-nadi. Har bir gu-ruhdan jamoa sar-dori chiqib taqdi-mot o’tkazadi.
	2.3. Guruhlarga “Koop-koop” texnikasi-dan foydalangan holda “Zamonaviy G’arb va Sharq falsafasining o’xshashlik va farqli tamonlari” yoritib bering va jadvalni to’ldiring – deb savol bilan murojaat qiladi (3-ilova).	O’quv topshirig’i va baholash mezon- lari bilan tani- shadi.
	2.4. Ishni boshlanganligini e’lon qila-di, har	Mustaqil

	bir guruh topshiriqlarni vatman-qog’ozlarga tushirib, taqdimotni o’tka-zishda yordam beradi.	ishlaydi.
	2.5. Ish taqdimotini tashkil qiladi, izoh beradi, talabalarning bilimlarini umumlashtiradi, xulosalarga e’tiborini qaratadi.	Taqdimot o’tkazadi.
III-bosqich. Yakuniy (5 minut)	3.1. Ish bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi.	Savollar beradi.
	3.2. Mavzu maqsadiga erishishdagi ting- lovchilar faoliyati tahlil qilinadi va baholanadi.
	3.3. Keyingi ma’ruza-konferensiyaga tayyorlanib kelish uchun dokladchilarga mavzularni beradi.	O’UM ga qaraydi.

1(5.2)-Ilova