O‘zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi

«Nima uchun» organayzeri





Нима учун ноананавий ёки ноклассик фалсафа вужудга келди?
Nima Nima uchun? Nima uchun? uchun?
Nima uchun?
Nima uchun?
3-Ilova.

“Koop-koop (Birgalikda o’qiymiz)» texnikasini o’tkazish qoidasi

Ish bos.	Faoliyat
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchi.
1.	3 va 5 kishidan iborat kichik guruhlarni tashkil qiladi.	Guruhga bo’linadi.
2.	Har bir guruhga mavzuning bir bo’lagi bo’lib hisoblangan bir xil topshiriqlar beradi. Topshiriqni bajarish uchun yo’riqnomalar beradi.	Guruh a’zolari o’zaro topshiriq-larni bo’lib olishadi.
3.	Topshiriqni muvaffaqiyatli baja- rilishini nazorat qiladi.	Hamma mustaqil topshiriqni bajaradi, mavzular bo’yicha mus-taqil ishlaydi. Guruh a’zolarining mini- ma’ruzalarini tinglaydi. Umumiy ma’ruza tayyorlanadi. Ma’ruzani o’qish uchun spiker tayinlanadi.
4.	Guruhlarda ish yakunlarini chiqa- rilishini so’raydi va taqdimotni o’tkazadi.	Guruh spikeri ma’ruzaning taqdimotini o’tkazadi.
5.	Natijalarni tahlil qiladi va baholaydi, g’olib guruhlarni aniqlaydi,	Tinglaydi.

O’QUV TOPShIRIQ.


Hozirgi zamon G’arbiy falsafiy maktablari asosida jadvalni to’ldiring.


2-slayd

Вакиллари: Таълимоти:

	Вакиллари: Таълимоти
	Вакиллари: Таълимоти
	Вакиллари: Таълимоти

Вакиллари: Таълимоти




Вакиллари: Таълимоти



Hozirgi zamon xorijiy sharq mamlakatlari falsafasi asosida jadvalni to’ldiring.
2-slayd






Grafikli organayzerlarni qo’llagan xolda vizuallashgan informasion-
tsmatik ma’ruza

Ma’ruza rejasi: Borliq tushunchasi. Borliqning asosiy shakllari Borliqning asosiy atributlari. Harakat, fazo va vaqt.. Tabiat to’g’risidagi falsafiy qarashlar.
Mashg’ulotning maqsadi:	Borliq falsafasi to’g’risida tulik tushuncha xosil kilish
O’quv faoliyatining natijasi: Ontologiya qanday ta’limot ekanligiga ta’rif beradi. “Borliq” kategoriyasiga ta’rif beradi. Borliq haqidagi G’arb va Sharq konsepsiyalarini ajrata oladi. Materiya tushunchasini harakterlab beradi. Materiya harakat shakllarini sanab beradi.
Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar: Topshiriq 1. “Insert” texnikasi va “Blis-surov” uslubi qoidasini o’rganish. Eslatma: III qismga qarang Topshpriq 2. .6/6/6 jadvalini to’ldirish. Eslatma: II qismga qarang Topshiriq 3. Faollashtiruvchi va blis-surov savollariga javob berish. Eslatma: II qismga qarang Topshiriq 4. Ma’ruza bo’yicha tavsiya etilgan adabiyotlarni o’rganish. Eslatma: 4 qismga qarang Topshiriq 5.O’ziii-o’zi nazorat qilish uchun savollarga javob bsrish. Eslatma: IV qismga qarang
Nazorat shakli: Og’zaki nazorat, savol- javob va o’z-o’zini nazo- rat qilish.		Maksimal ball: 4,1 b. Talabaga qo’yilgan ball:	O’qituvchi imzosi:

O’QUV-USLUBIY MATERIALLAR

1. 
   O’QUV MATERIALLAR
   

1.1. Adabiyotlar ruyxati

1. 
   Kaxlorova Sh. «Falsafaga kirish» kursi ma’ruza matnlari. O’zMU, 2005, 3-17- betlar.
   
2. 
   Falsafa qomusiy lug’at. «O’zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti». -T.: Sharq, 2004.
   
3. 
   Falsafa asoslari. Darslik. -T.: O’zbekiston, 2005, 125-138-bstlar.
   
4. 
   Osnovы filosofii. T.: Mehnat, 2004, 270-278; 279-281-betlar.
   

2. 
   O’Quv topshiriqlar
   

1. 
   Insert usulida jadvalni to’ldirish.
   

Mavzu savollari	V	-	+	?
Borliq tushunchasining moxiyati va ma’nosi, borliq haqidagi tarixiy konsepsiyalar.
Borliqning shakllari va namoyon bo’lish xususiyatlari.
Materiya tushunchasi, uning xususiyatlari va namoyon bo’lish shakllari hakida zamonaviy qarashlar
Harakat - materiyaning namoyon bo’lish shaklidir

2. 
   “Bilaman, bilmokchiman, bildim” jadvalipi to’ldirish.
   

Bilaman	Bildim	Bilmoqchiman

II.Z. Mavzu bo’yicha faollashtiruvchi va Blis-so’rov savollari.

1. 
   “Mavzudan nima yangilik oldinglar?”
   
2. 
   Yunoy olimlari borliqka qanday ta’rif berishgan?
   
3. 
   Abu Nasr Farobiy borliqka qanday ta’rif bergan?
   
4. 
   Abu ali Ibn Sino borliqka qanday ta’rif bergan?
   
5. 
   Ontologiya nima?
   
6. 
   Borliq nima?
   
7. 
   Harakat nima?
   
8. 
   Materiya nima?
   

Slayd 1



Falsafa tarixida borliq tushunchasining talqini

Materialistik falsafa	Idealistik falsafa
Borliq – his qiluvchi materiyadir Borliq – moddiy holatda faktik mavjud bo’lgan narsalar va hodisalardir.	Borliq – materikdan mustaqil, unga bog’liq bo’lmagan holda mavjud bo’lgan, adabiy, barcha narsalar va hodisalarni yaratuvchi ilohiy kuchdir. Borliq – mutlaq g’oya, olamiy ruxdir

Slayd 2

Materiyani falsafiy tushunish



Materiyaning ko’rinishlari

Modda	Maydon
Modda ko’rinishidagi material tinchlik masalasiga ega bo’lib, bular jumlasiga proton, neytron, elektron, pozitron, ulardan tashkil topgan atomlar, molekulalardan tortib eng katta osmon jismlarigacha kiradi.	Maydon ko’rinishidagi material Harakat massasiga ega bo’lib, yorug’lik tezligida harakat qila olishi bilan moddadan farq qiladi. Maydon harakat massasiga ega bo’lgan fotonlardan tashkil topgandir. Fotonlar elektron va pozitronning birikishi natijasida vujudga keladi. Turlari: Elektromagnit va gravitasion maydonlar.

Fazo va vaqt materiya mavjudligining shakllari

Fazo	Vaqt
Fazo bir vaqtda mavjud bo’lgan obyektlarning joylashish tartibini, ya’ni ularning “bog’langan” sanoq o’qlariga nisbatan holatini koordinatalar orqali ifodalaydi. Fazo – uch o’lchovga ega; bo’yi, eni, balandligshi	Vaqt narsa va hodisalarning turli paytda sodir bo’lishini, ya’ni ularning “bog’langan” sanoq o’qlariga nisbatan holatini koordinatalar orqali ifodalaydi. Vaqt – bir o’lchamli, ya’ni orqaga qaytmaydi. o’tmishdan kelajakka qarab rivojlanadi.

Slayd 2


Fazo va vaqt to’g’risidagi konsepsiyalar

Substansional konsepsiya	Relyasion konsepsiya
Bu konsepsiyaga ko’ra fazo va vaqt materiyaga bog’liq bo’lmagan holda mustaqil mavjud bo’lgan obyektlardir. Fazo – bu qarashgk ko’ra bo’shliq hamma joyda birdek turuvchi , harakatsiz hodisa. Vaqt esa bir	Bu konsepsiyaga ko’ra fazo va vaqt materiya mustaqil obyektlar emas, balki bir-birlari bilan uzviy bog’liq bo’lgan sistemadir. Bu qarashga ko’ra fazo moddiy sistemalar mavjudligi va elementlar o’zaro ta’sirini

maromda o’tib boruvchi hodisa.

xarakterlaydigan – materiya mavjudligi shaklidir. Vaqt esa moddiy sistemalar mavjudligining davomiyligini, ketma-ketligini xarakterlaydigan – materik mavjudligi shaklidir.

Harakat tushunchasi

Harakat

Harakat narsalarning fazoda oddiy o’rin almashinishidan tortib to inson tafakkurining rivojlanishigacha bo’lgan jarayonlarni o’z ichiga oladi. Harakat nafaqat materiyaning, balki shu bilan birga insonni ruhiy va aqliy olamining ham mavjudligi shakli va usulidir.

Harakat shakllari

Moddiy	Ma’naviy
Moddiy jarayonlar	Ma’naviy-ruhiy jarayonlar
Moddiy ishlab chiqarish. Ijtimoiy borliq.	Ma’naviy faoliyat Ma’naviy munosabat Ma’naviy madaniyat Ijtimoiy ong Subyekt tafakkuri
Harakatning asosiy shakllari Mexanik harakat Fizik harakat Ximik harakat Biologik harakat Ijtimoiy harakat

“Insert” texnikasini qo’llash orqali matn ustida ishlash qoidasi

1. 
   Tekstni o’qib chiqing.
   
2. 
   Olingan ma’lumotni tizimlashtiring.
   
3. 
   Har bir qatorga qalam yordamida belgilar qo’ying.
   

V – ma’lumotlar mavzuga oid bilimlarimga to’g’ri keladi.
+ – yangi ma’lumotdir.
- – olgan bilimlarimga to’g’ri kelmaydi.
? – meni o’ylantirib qo’ydi, bu masala yuzasidan qo’shimcha ma’lumotlar kerak.

3. 
   3. b/b/b ni to’ldirish qoidasi
   

4. 
   O’Z-O’ZINI NAZORATI UChUN MATERIALLAR
   

IV. 1. Mustaqil ishlash uchun nazorat savollari va topishriqlar:

1. 
   Borliq va yo’qlik tushupchalari tutrisida nimalarni bilasiz?
   
2. 
   Mapjudlik va reallik nima?
   
3. 
   Harakat va uniig asosiy shakllari to’g’risida suzlab bering.
   
4. 
   fazo va vaqt, makon va zamon qanday ma’nolarni anglatadi?
   

Individual topshiriqlarni bajarishga asoslangan amaliy mashg’ulot bo’yicha reja topshiriq va o’quv-uslubiy hujjatlar