O‘zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi

MA’LUMOT-AXBOROT MATERIALLAR

1. 
   Guruh bo’yicha baholash mezonlari
   

Har bir gurux boshqa guruxlarni baholaydi. Har bir talab bo’yicha -3,1 ball

guruh	Tushunarli va	Ko’rgazma	Reglamentga	Guruh	Jami
№	aniq javob	lilik	amal kilish (0,6)	faolligi	Ball
	(1,0)	(1,0)		(0,5)	3,1
1.
2.
3.
4.

Klaster texnikasining qoidasi:

Klaster - parchalanish, maydalanish ma’nosini anglatadi. Mavzudan chiqqan va chiqmagan xolda so’z o’zagini ma’no mazmuiini davom ettiramiz. Suzlar tarmoqlanadi. Klaster uslubi darsning bir qismida (boshida, o’rtasida, oxirida) qo’llaniladi. Guruxlarga bir xil savol berilsa, tarmoq bajarilgandan so’ng bir xil terminlar o’chiriladi, kimda o’chirilmagan termiplar kun qolsa, o’sha gruppa g’olib xisoblanadi. O’qituvchi uz variantiga ega bo’lishi kerak. So’zlarning klassifikasiyasi ro’y bermasligi kerak.

II.3. “Tushunarli uslub” qoidasi

-tushunchalarning tahlilini bir qancha turlari mavjud

-mazmuniga qarab yoki guruxlarga vazifalarni topshirishlariga qarab ajratiladi
-dars davomidagi bir jarayon yoki mavzuni bir qismini yoritib beradi
-klassifikasiyalash emas balki mazmunini yechib berish.

3. 
   O’Z-O’ZINI NAZORATI UChUN MATERIALLAR
   

3. 
   1. Mustaqil ishlash uchun nazorat savollar:
   

1, Qonun nima?

2. 
   Tabiat va jamiyat qonunlarining qanday xususiyatlari bor?
   
3. 
   Olamdagi ayniyat va ziddiyat holatlariga misollar keltira olasizmi?
   
4. 
   Mikdor va sifat nima? Me’yor-chi?
   
5. 
   Inkor nima? Inkorni inkor-chi?
   
6. 
   Kategoriyalar tushunchasini qanday izohlaysiz?
   
7. 
   Juft kategoriyalar mazmunidagi ichki birlikning asosi nimada?
   
8. 
   Hozirgi davrda taraqqiyot va o’zaro bog’liqlik tamoyillari qanday namoyon bulmokda?
   

8-mavzu. BILISh FALSAFASI


Informasion ko’rgazmali ma’ruza

Ma’ruza rejasi: Falsafada ong va ruxiyat muammosi Ong va in’ikos. Ijtimoiy ong shakllari. Bilish-gnoseologiyaning asosiy katsgoriyasi. Bilish bos ki ch lari. haqi kat tushunchasi va uning shakllari
O’quv mashg’ulotining maqsadi:	Ong va ruxiyat. Bilish falsafasi haqidagi bilimlarni shakllantirish
O’quv faoliyatiiing natijasi: Falsafada ong muammosining moxiyatini aytib beradi. Ijtimoiy ong shakllarini sanab beradi Gnoseologiya ta’limotiga izoh beradi. haqikatga ta’rif beradi va shakllanishini tahlil qiladi.
Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar: Topshiriq 1. Ma’ruza tushunchalari bilan tanishish va faollashtiruvchi savollarga javob berish. Eslatma: II -qismga qarang. Topshiriq 2. Ma’ruza bo’yicha adabiyotlarni o’rganish. Eslatma: I -qismga qarang. Topshiriq 3. “Muammoli vaziyat”, “Klaster” va FSMU qoidalari bilan tanishish. Eslatma: III -qismga qarang. Topshiriq 2. O’zini-o’zi nazorat kiluvchi savollarga javob berish. Eslatma: IV - qismga qarang. Usk tu vch i
Nazorat shakli: Kuzatish, og’zaki nazorat, yozma nazorat, o’quv topshiriq.		Mavzu bo’yicha maksimal ball: 3,1 ball	Talabaga qo’yilgan ball:

O’QUV-USLUBIY MATERIALLAR

I.1. Tayanch tushunchalar bo’yicha vizual materiallar:

1-slayd

Gnoseologiya - yunoncha gnozis - bilim, ilm; Logos - ta’limot, nazariya demakdir. Falsafaning tarkibiy qismi, bilish nazariyasi, bilishning umumiy qonuniyatlari, usullari to’g’risida bahs yurituvchi falsafaning aloxida soxasi. Ong - yuksak darajada tashkil toptan materiyaning ya’ni insoi miyasining maxsuli bo’lib, uning xususiyati vokelikni aks ettirishdan iboratdir. Ong - akl, tafakkur, falsafadagi markaziy kategoriyalardan biri. Ongsizlik - ongning genetik jixatidan talkini. Ongsizlik birlamchiligini bildirib u o’ziga xos xususiyatga ega ekanligini, inson faoliyati va xatti-harakatida muayyan darajada rol uynashini tan olishni takozo etadi. Rux - ma’naviy-ruxiy, nomoddiy ibtidoni ifodalovchi falsafiy tushuncha.

2. 
   slayd
   

Bilish - insonning o’zining kurshagan dunyoga bo’lgan muposabatlaridan biridir. Xissiy bilish - inson bilishining dastlabki bosqichi bo’lib, miyada predmet va xodisalarning bslgilari, signallari va xissiy obrazlarining xosil bo’lishidir. Mantikiy bilish - inson borliqni akliy bilishidir. haqikat - inson bilimlarida borliqning to’g’ri ii’ikos etishi, predmet va xodisalar asli qanday bulsa ularni inson uz miyasida xuddi shunday in’ikos ettirgan bilimlaridir. Nisbiy haqikat - borliqdagi narsa va xodisalar to’g’risidagi taxminan to’g’ri, lekin tulik bulmagan, bilish jarayonimizda tuzatilib, to’ldirilib borilishi bilimlardir. Mutlak haqikat - borliqdagi narsa va xodisalar haqidagi tulik anik mukammal bilimlardir.

2. 
   slayd
   

Kuzatish - harakat uzgarish va rivojlanishdagi ma’lum ob’sktni tabiiy sharoitda u qanday bulsa, shu xolisa dikkat bilan, belgilapgap vaqt ichida, ma’lum maqsad asosida kuzdan kechirib borishdir. Eksperiment - o’rganilayotgan predmet yoki xodisani uz xolida, lekin sun’iy yaratilgan sharoitda kuzatishdir. Analiz - bir butunni qismlarga, bulaklarga, tomonlarga va elementlarga ajratib, ularning x,ar biri nima ekanligini bilishdir. Sintez - analiz tufayli ajratilgan bulaklar tomonlar, qismlar, elementlarni o’zaro biriktirib, ularni bir butun xoliga keltirishdir. Umumlashtirish - tadqiqot olib borilayotgan bir qancha predmet ski xodisalarga xos bo’lgan tomonlari, xususiyatlari va xossalarini fikrda e’tibordan sokt kilib,

tadqiqot uchun zarur bo’lgan birorta belgi yoki xususiyatni mavxum xolatga keltirishdir. Konkrstlashtirish - oldingi butun belgi va xususiyatlarni yana predmet yoki xodisalar bilan boglab shu predmet yoki xodisa haqida anik bir fikr xosil kilishdir. Induksiya - tadqiqotchi uz tafakkuridan tekshirayotgan predmet ski xodisalar to’g’risidagi bir qancha juz’iy faktlardan, ular haqidagi ayrim bilimlardap umumiyrok bilimni xosil qiladi. Deduksiya - fikrda umumiy bilimlarda juz’iy, qisman bilimlarga kelishdir.

2. 
   slayd
   

Tarixiylik - o’rganilayotgan predmet yoki xodisaning paydo bo’lish, rivojlanish va yemirilish jarayonlari birligini uning tarixiy taraqqiyot jarayonida boshqa vokealar bilan aloqadorligini nazariy bilishga oid usuldir. Mantikiylik - tarixiylikning tadqiqrtchi fikridagi umumlashtirilgan, abstraktlashtirilgan, konkretlashtirilgan, kiskargan, tasodiflardan tozalangan obstrakt konkretlik shaklida ifodalanishidir. Formallashtirish - tekshirilayotgan predmet yoki xodisalarning ma’lum konkret tomonlari, xossa va xususiyatlarining mazmunini mavxumlashtirib, uni ma’lum abstrakt ifoda, formula yoki sxemalar bilan ifodalashdir. Roya - tadqiqot maqsadini, uning yo’nalishi va moxiyatipi ifodalaydigan ilmiy bilish shaklidir. Gipoteza - tekshirilayotgan predmet yoki xodisa to’g’risida ilgari surilgan ilmiy jixatdan asoslangan, ilmiy fakt va ma’lumotlarga zid bulmagan, lekin haqikdtligi xdli isbotlanmagan ilmiy bilish shaklidir. Nazariya - haqikatligi amaliy va nazariy jixdtdan isbotlaigan, borliqning biror soxasiga oid ma’lum g’oyalar, qarashlar, qonunlar va prinsimlarni muayyan tizimi tushuniladi

2.