O‘zbekiston respublikasi xalq ta’lim vazirligi

«Nima uchun» organayzeri
Nima Nima uchun? Nima uchun?

2-Ilova

Talabalarning bilim va ko’nikmalarini baholash mezonlari.

Guruh	1-topshiriq (1,4b)	2-topshiriq (1,3b)	3-topshiriq (1,4 b)	Baho
I
II
III

3,6- 4,1 a’lo
2,9 – 3,5 yaxshi
2,2 – 2,8 qoniqarli


«Kaskad» texnikasi
3-Ilova.

2-o’quv topshiriq Jadvalning bo’sh qismlarni to’ldiring






T-sxemani to’ldiring:
(Sxolastlar va gumanizm vakillari qarashlari asosida)

To’g’ri	Noto’g’ri

“Koop-koop (Birgalikda o’qiymiz)» texnikasini o’tkazish qoidasi

Ish bos.	Faoliyat
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchi.
1.	3 va 5 kishidan iborat kichik guruhlarni tashkil qiladi.	Guruhga bo’linadi.
2.	Har bir guruhga mavzuning bir bo’lagi bo’lib hisoblangan bir xil topshiriqlar beradi. Topshiriqni bajarish uchun yo’riqnomalar beradi.	Guruh a’zolari o’zaro topshiriq- larni bo’lib olishadi.
3.	Topshiriqni muvaffaqiyatli baja- rilishini nazorat qiladi.	Hamma mustaqil topshiriqni bajaradi, mavzular bo’yicha mus-taqil ishlaydi. Guruh a’zolarining mini- ma’ruzalarini tinglaydi. Umumiy ma’ruza tayyorlanadi. Ma’ruzani o’qish uchun spiker tayinlanadi.
4.	Guruhlarda ish yakunlarini chiqa- rilishini so’raydi va taqdimotni	Guruh spikeri ma’ruzaning taqdimotini o’tkazadi.

	o’tkazadi.
5.	Natijalarni tahlil qiladi va baholaydi, g’olib guruhlarni aniqlaydi,	Tinglaydi.

ДУАЛИЗМ


Jadvalni to’ldirning


1-ilova
Uyg’onish davri G’arbiy Yevropa falsafasi rivojining tamoyillari

Antropo- sentrizm	Gumanizm	Sekulyarizasiya	Inson dunyoni bilishi mumkin

Yangi davr falsafsidagi oqim va uning tvakillaridan kelib chiqib jadvalni to’ldiring



Тажрибавий материализм вакиллари


Сенсуалист
Рационалист
3-ilova


Француз материалистлари XVIII аср.


Маърифатпарварлар
XVIII аср. Франция


XVIII аср Германия



O’Z-O’ZINI NAZORAT UChUN MATERIALLAR

Mustaqil tayyorgarlik ko’rish uchun savollar va topshiriq:

1. 
   Rim imperiyasi hayotining sunggi davrlaridagi falsafiy oqimlarni sanab bering.
   
2. 
   “Uygonish davri” tushunchasini qanday talkin etasiz?
   
3. 
   Milliy falsafiy maktablar deganda nimani tushunasiz?
   
4. 
   Milliy falsafiy maktablarning umuminsoniy yutuqlari nimalarda namoyon bo’ladi?
   
5. 
   “Nsmis klassik falsafasi”mi yoki “Nemis milliy falsafasi”mi? Bu masalaga sizning munosabatingiz qanday?
   
6. 
   Nega marksistik falsafa milliy falsafa bo’la olmas edi?
   
7. 
   Yevropa uygonish davri falsafasini o’rganishimizning ahamiyati nimalarda deb uylaysiz?
   

Ma’ruzani olib borish texnologiyasi

Talabalar soni: 60	Vaqti: 2 soat
Mashg’ulot shakli	Mavzu bo’yicha B/B/B tablisasidan foyda- langan holda informasion ma’ruza
Ma’ruza rejasi	Hozirgi davr g’arb falsafasining asosiy xususiyatlari va undagi yo’nalishlar. Neopozitivizm, texnokratik nazariya va pragmatizm g’oyalari. Ekzestensializm va germenevtika falsafasi. Diniy falsafa. Neotomizm.
Mashg’ulotning maqsadi: Diniy madaniyat haqida talabalarda tushuncha hosil qilish.
Pedagogik vazifalar	O’quv faoliyati natijalari:
XIX asr oxiri XX asr	XIX asr oxiri XX asr boshlarida Farb
boshlaridagi Farb Yevropa	Yevropada fanning ustuvorlilik sabablarini
mamlakalaridagi madaniy	aytib bera oladi;
haqida ma’lumot beradi; Hozirgi zamon g’arb falsafasining o’ziga xos	Farb falsafasidagi oqimlarning o’ziga xos
xususiyatlari yoritib beradi; Hozirgi zamon falsafasi oqimlarining yutuqlari va	xususiyatlarini tushuntira oladi; Hozirgi zamon falsafasi yutuqlarni aytib bera
ularning jahon falsafasi	oladi;
rivojidagi o’rnini tu-shuntiradi; Diniy falsafa va uning yevropa	Diniy falsafa. Uning yo’nalishlari va uning
jamiyatidagi o’rnini	vakillarining ta’limotini tushuntira oladi;
tanishtiradi;
O’qitish usullari va texnika	Ma’ruza, tushuntirish, Insert texnikasi, taqdimot, grafik organayzer, B/B/B tab-lisasi.
O’qitish vositalari	Ma’ruza matni, kompyuter slaydlari, doska.
O’qitish shakllari	Frontal, kollektiv ish, proyektor, skotch, A-32 list, blis so’rov.	marker,
O’qitish shart-sharoiti	Kompyuter, proyektor (yoki proyektor va LCD panel) mavjud auditoriyalar.
Monitoring va baholash	Og’zaki nazorat, savol-javob, o’z-o’zini nazorat qilish, reyting tizimi asosida baholash.

Ma’ruzaning texnologik kartasi

Ish jarayonlari vaqti	Faoliyatning mazmuni
	o’qituvchi	talaba
I-bosqich. Kursga va mavzuga kirish. (20 minut)	1.1. O’quv mashg’uloti mavzusi, maqsadi va o’quv faoliyati natijalarini aytadi.	Tinglaydi.
II-bosqich. Asosiy (50 minut)	2.1. Ekranga B/B/B jadvalini va izohni tushiradi. (1-ilova). Ishchi daftarlariga tablisa chizish, tablisaning 2 ustunini ma’ruza rejasiga mos ravishda to’ldirish topshirig’ini beradi.	Tushunchalarni sanab beradi.
	2.2. Talabalarga ma’ruza matnini o’qish jarayonida hoshiyasiga qo’yilgan belgilardan foydalangan holda quyidagi savollarga javob berishni taklif etadi. Ular hozirda nimani bilishadi? (mustaqil javob bera oladilarmi?). Tushinilmagan va o’zlashtirilmagan nimalar qoldi? Qanday qo’shimcha axborot talab etiladi? Tayanch iboralarning nomerini qo’ygan holda 3,4 ustunlarni to’ldiradilar. (2-ilova). Blis-so’rov o’tkazadi. Bir necha javoblarni eshitib keyingi jarayon kichik guruhlarda davom etishini e’lon qiladi.	Tinglaydi.
III-bosqich. Yakuniy bosqich. (10 minut)	3.1. Talabalarni 4 kichik guruhlarga bo’ladi. Topshiriq beradi. B/B/B tablisasining 4 ustunidagi mavzu qismlari guruh raqamiga mos kelgan holda axborot yakka tahlil etish tavsiya etiladi: 1 guruh 1 savol bo’yicha, 2 guruh 2 savol bo’yicha va h.k. O’zlashtirilmagan 1-2 savollarni umumlashtiradi. Ma’ruza matniga tayangan holda birgalikda javoblarni tayyorlash. B/B/B tablisasi ko’rinishida mavzu-ning berilgan savolini taqdimotiga tayyorlanish.	Tinglaydi. Tinglaydi.

	Guruhlarda ish boshlanganligini e’lon qiladi:
	3.2. Taqdimot va javoblarni muhokama- sini tashkil etadi.	Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlarni yozib oladi.
	Har bir guruhning bergan javobi-dan so’ng: Auditoriyani o’zlashtirish daraja-sini aniqlash maqsadida “Biz nimani bilib oldik” savolini beradi. «Blis-so’rov» o’tkazadi.	Javob beradi.
	3.4. O’quv jarayoni natijalarini umum- lashtiradi, B/B/B yakka tablisasining 5 ustunini to’ldirishni taklif etadi.	Jadvalni to’ldiradi.
	4.1. Guruh sardorlarining chiqishlarini baholaydi, faol talabalarni rag’bat- lantiradi. Javoblarni umumlashtirib xulosa qiladi.	Tinglaydi.
	4.2. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi.	O’UM ga qaraydi.

1(5.1)-Ilova

Ilova B/B/B.

№	Reja savollari	Bilaman	Bilishni xohlayman	Bilib oldim
1	2	3	4	5
1
2
3
4

Tayanch iboralar

2-Ilova.

1.	Klassik falsafa.	11.	Nepozitivizm .
2.	Fan va texnika inqilobi.	12.	Texnokratiya .

3.	Noklassik falsafa.	13.	Prgmatizm .
4.	Rasianalizm .	14.	Germenevtika .
5.	Ekzestensializm .	15.	Neotomizm .
6.	Irasianalizm .	16.	Neomaltuschilik .
7.	Marksizm.	17.	Ijtimoiy darvinizm.
8.	Ssentizm.	18.	Irqchilik nazariyasi.
9.	Antisentizm .	19.	Valyuntarizm.
10.	Tolerantlik .	20.	Aqliy – mantiqiy tafakkur.

3-Ilova.
Blis-so’rov savollari

№	Savol	Javob
1.	Hozirgi davr g’arb falsafasining o’ziga xosligi nimada?
2.	Umuminsoniy bilan milliylik uyg’unligiga bu davrda qanday e’tibor qaratildi?
3.	Noklassik falsafaning oldingi klassik falsafadan farqli jihati nimada?
4.	Ssentizm oqimiga qaysi maktablar kiradi?
5.	Hozirgi zamon falsafasining eng muhim yutuqlari?

XIX falsafasining mohiyati. (volyuntarizm, pozivitizm, empiriokritisizm)

Slayd 1

Volyuntarizm
(lot. Voluntas –iroda) –irodani borliqning asosiga qo’yuvchi idealizmning ko’rinishi
1-turi	2- turi
Obyektiv idealizm shaklidagi – volyuntarizm.	Subyektiv idealizm shaklidagi - volyuntarizm.
Asosiy vakillari
A.Shopengauer (1788-1860) E.Gartman (1842-1906)	M.Shtirner (1806-1856) F.Nisshe (1844-1900)

Slayd 2

Pozitivizm
(lot. Positivus- ijobiy) –chin, haqiqiy bilimlar, konkret fanlar asosidagina hosil bo’lishini, falsafaning dunyoni bilishligini inkor etuvchi oqim.
Asosiy asoschisi O. Kont (1798-1857), «pozitivizm» terminini fanga kiritgan
Obyektiv idealizm		Subyektiv idealizm
1 bosqich	2 bosqich		3 bosqich
gnoseologii, logiki, sosiologiya muammolari	Empiriokritisizm (XIX asrning 70-90 y.)		Neopozitivizm ( XX asr.)
Pozitivizm bosqichlari
Fransiya O.Kont E.Littre P.Laffit Angliya D.S.Mill G.Spenser	Avstriya E.Max		Vena to’garagi O.Neyrat R.Karnap M.Shlik F.Frank

Slayd 3

Empiriokritisizm
«Tajribani tanqid», yoki maxizm, - bilishning asosiy qonuni deb, “tafakkurni tejash”ni, tajribani materiya, ong, zaruriyat, sababiyat kabi kategoriyalardan tozalash kerakligini ilgari suruvchi – subyektiv idealizm ko’rinishi.
Vakillari
Avstriya E.Max (1838-1916)	Shveysariya R.Avenarius (1843-1896)

Slayd 2

Ruhiy tahlil falsafasi

Asab va ruhiy kasalliklarni davolashning uslubiy metod va nazariyasi – freydizm nazariyasining nazariy asoslaridan biri hisoblanadi.

Asoschisi Z.Freyd (1856-1939) – avstriyalik vrach – nevropotolog va psixiatr

Asosiy qoidalari Insonning mohiyatini ong osti hodisalari va ular bilan bog’liq bo’lgan kechinmalar, intilishlar, istaklar belgilaydi. Ayrim kishilarni ularning ongsizlik holatlari bilish orqali davolash mumkinligi singari, butun insoniyatni ham mana shu tarzda davolash mumkin.

Slayd 3

Ekzestensializm
Ekzestensializm (lot. Existens – yaxshi ) XX asr falsafasidagi irratsionalistik yo’nalish. Ekzistensializm falsafa va fanni bir-biriga qarama-qarshi qo’yadi. Falsafaning predmeti borliq bo’lsa, fanning predmeti mavjudlikdir. Mavjudlik, inson borlig’i bilvosita, aql, tafakkur asosida emas, balki mbevosita emperik yo’l bilan egzestensiya orqali bilinadi.
Ekzestensializm nazariyasi asoslari Hayot falsafasi E.Gusserl fenomenologiyasi Kyerkegorning diniy-mistik ta’limoti
Diniy ekzistensializm	Ateistik ekzistensializm	Ontologik ekzistensializm
Yaspers	J.P.Sartr	M.Xaydegger

Slayd 4

Neotomizm
Yangi Tomizm (Fomizm) – Foma Akvinskiyning Xristian falsafasini tiklashga qaratilgan oqimi. Neotomizmning asosiy prinsipi «Falsafa – ilohiyotning xizmatkoridir» Asosiy qoidalari Hozirgi davrni xristianlik nuqtai nazaridan tahlil qilish kerak. Barcha muammolarni, ma’naviy inqirozlarni faqat din, cherkovga asoslangan holdagina hal qilish mumkin. Bu jarayonda dinga falsafa yordam beradi.
Vakillari
Fransiya Mariten	Germaniya I. de Friz	Belgiya Van Steyenbergen	Avstriya G.Vetter

MUSTAQIL IShLASh UChUN NAZORAT SAVOLLARI VA TOPPShRIQLAR:

1. 
   XX asr falsafasining harakterli xususiyatlari nimalarda ko’rinadi?
   
2. 
   Ekzistensial falsafaning mohiyati nimadan iborat?
   
3. 
   Neopozitivizmning asosiy xususiyatlari qanday?
   
4. 
   Strukturalizmning moxiyati nima?
   
5. 
   Germenevtika nima?
   
6. 
   Ssiyentizm va antissiyentizm nima?
   

Amaliy mashg’ulotni olib borish texnologiyasi

Talabalar soni: 28	Vaqti: 2 soat
Mashg’ulot shakli	Individual topshiriqlarni bajarishga asoslangan amaliy mashg’ulot
Mashg’ulot rejasi	XX asrning asosiy xususiyatlari va uning falsafada o’z aksini topishi. Texnokratizm, postindistrial jamiyat nazariyasi va ekzestensializm falsafasi. Biologik oqimlar. Ijtimoiy darvinizm, nemoaltuschilik, irqchilik nazariyalari. 3.Arab sharqida ijtimoiy – falsafiy fikr (XIX- XX asr). XX asr Hind, Xitoy va Yapon falsafasi. Eng yangi falsafa sintez tamon yo’l.
Mashg’ulotning maqsadi: Mavzu bo’yicha bilimlarni chuqur o’zlashtirishni ta’minlash.
Pedagogik vazifalar	O’quv faoliyati natijalari.
mavzuni mustaqil o’rganish uchun asos yaratadi; mavzu bo’yicha bilimlarni chu- qur o’zlashtirishga va mustah- kamlashga yordam beradi. kichik guruhlarda ishlashni tashkil qiladi. o’z nuqtai nazariga ega bo’- lishni shakllantiradi.	amaliy mashg’ulot rejalari bilan oldin-dan tanishibchiqib, tayyorgarlik ko’radi. XIX -XX asr ijtimoiy siyosiy hayot, fan- texnika taraqqiyoti va ma’naviy madaniyatdagi o’zgarishlarning G’arb falsafasida aks etishini yoritib bera oladilar. biologik oqimlarning g’oyalari va ularning o’ziga xos xususiyatlarini aytib beradilar. horijiy sharq mamlakatlarida vujudga kelgan oqimlarning falsafiy ta’limotlari va ularning yuzaga kelishi va yutuqlari haqida o’z fikrini ayta oladi.
O’qitish usullari va texnika	Topshiriqlar, amaliy ishlash usuli, suhbat
O’qitish vositalari	Tarqatma material, kompyuterlar, doska
O’qitish shakllari	Individual, kollektiv
O’qitish shart-sharoiti	Texnik vositalar bilan ta’minlangan auditoriya.
Monitoring va baholash	Og’zaki nazorat, savol-javob, o’z-o’zini nazorat qilish, reyting tizimi asosida baholash.

Amaliy mashg’ulotning texnologik kartasi

Ish jarayonlari vaqti	Faoliyatning mazmuni
	o’qituvchi	Talaba
I-bosqich. Mavzuga kirish. (10 minut)	1.1. O’quv mashg’uloti mavzusi, maqsadi va o’quv faoliyati natijalarini aytadi. Ta’lim jarayoni interfaol usullar or-qali amalga oshirilishini e’lon qiladi.	Mavzu nomini yozib oladi.
	1.2. Talabalarni fikrlarini jonlantirish maqsadida Nima uchun? Texnikasidan foydalangan holda: “Nima uchun noananaviy falsafa vujudga keldi?” deb savol bilan murojaat qiladi. (1-ilova) Fikrlarni umumlashtirib amaliy mashg’ulotni boshlaydi.	Yozib oladi. Javob beradi.
	1.3. Talabalarni 3 ta kichik guruhlarga bo’ladi, baholash ko’rsatkichlari va mezonlari bilan tanishtiradi. (2-ilova).	Guruhlarga bo’linadi
II-bosqich. Asosiy (65 minut)	2.1. Guruhlarga topshiriq beradi: 10 min. Ichida har bir guruh quyidagi mavzular bo’yicha umumiy esse yozing. XIX -XX asr ijtimoiy siyosiy hayot, fan- texnika taraqqiyoti va ma’naviy madaniyatdagi o’zgarishlar. Ekzestensializm - inson erkinligi haqidagi ta’limot. Xitoy turg’unlikdan taraqqiyot tamon.	Topshiriqlar bilan tanishadi.
	2.2. Esse yozish uchun yo’riqnoma beradi, taqdimotni tayyorlashga ko’maklashadi, izoh beradi, bilimlarini umumlashti-radi xulosalarga alohida e’tibor qara-tadi. Topshiriqni qay darajada to’g’ri bajarilishini diqqat bilan kuzatadi.	Guruhlarga bo’li-nadi. Har bir gu-ruhdan jamoa sar-dori chiqib taqdi-mot o’tkazadi.
	2.3. Guruhlarga “Koop-koop” texnikasi-dan foydalangan holda “Zamonaviy G’arb va Sharq falsafasining o’xshashlik va farqli tamonlari” yoritib bering va jadvalni to’ldiring – deb savol bilan murojaat qiladi (3-ilova).	O’quv topshirig’i va baholash mezon- lari bilan tani- shadi.
	2.4. Ishni boshlanganligini e’lon qila-di, har	Mustaqil

	bir guruh topshiriqlarni vatman-qog’ozlarga tushirib, taqdimotni o’tka-zishda yordam beradi.	ishlaydi.
	2.5. Ish taqdimotini tashkil qiladi, izoh beradi, talabalarning bilimlarini umumlashtiradi, xulosalarga e’tiborini qaratadi.	Taqdimot o’tkazadi.
III-bosqich. Yakuniy (5 minut)	3.1. Ish bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi.	Savollar beradi.
	3.2. Mavzu maqsadiga erishishdagi ting- lovchilar faoliyati tahlil qilinadi va baholanadi.
	3.3. Keyingi ma’ruza-konferensiyaga tayyorlanib kelish uchun dokladchilarga mavzularni beradi.	O’UM ga qaraydi.

1(5.2)-Ilova

«Nima uchun» organayzeri





Нима учун ноананавий ёки ноклассик фалсафа вужудга келди?
Nima Nima uchun? Nima uchun? uchun?
Nima uchun?
Nima uchun?
3-Ilova.

“Koop-koop (Birgalikda o’qiymiz)» texnikasini o’tkazish qoidasi

Ish bos.	Faoliyat
	Ta’lim beruvchi	Ta’lim oluvchi.
1.	3 va 5 kishidan iborat kichik guruhlarni tashkil qiladi.	Guruhga bo’linadi.
2.	Har bir guruhga mavzuning bir bo’lagi bo’lib hisoblangan bir xil topshiriqlar beradi. Topshiriqni bajarish uchun yo’riqnomalar beradi.	Guruh a’zolari o’zaro topshiriq-larni bo’lib olishadi.
3.	Topshiriqni muvaffaqiyatli baja- rilishini nazorat qiladi.	Hamma mustaqil topshiriqni bajaradi, mavzular bo’yicha mus-taqil ishlaydi. Guruh a’zolarining mini- ma’ruzalarini tinglaydi. Umumiy ma’ruza tayyorlanadi. Ma’ruzani o’qish uchun spiker tayinlanadi.
4.	Guruhlarda ish yakunlarini chiqa- rilishini so’raydi va taqdimotni o’tkazadi.	Guruh spikeri ma’ruzaning taqdimotini o’tkazadi.
5.	Natijalarni tahlil qiladi va baholaydi, g’olib guruhlarni aniqlaydi,	Tinglaydi.

O’QUV TOPShIRIQ.


Hozirgi zamon G’arbiy falsafiy maktablari asosida jadvalni to’ldiring.


2-slayd

Вакиллари: Таълимоти:

	Вакиллари: Таълимоти
	Вакиллари: Таълимоти
	Вакиллари: Таълимоти

Вакиллари: Таълимоти




Вакиллари: Таълимоти



Hozirgi zamon xorijiy sharq mamlakatlari falsafasi asosida jadvalni to’ldiring.
2-slayd






Grafikli organayzerlarni qo’llagan xolda vizuallashgan informasion-
tsmatik ma’ruza

Ma’ruza rejasi: Borliq tushunchasi. Borliqning asosiy shakllari Borliqning asosiy atributlari. Harakat, fazo va vaqt.. Tabiat to’g’risidagi falsafiy qarashlar.
Mashg’ulotning maqsadi:	Borliq falsafasi to’g’risida tulik tushuncha xosil kilish
O’quv faoliyatining natijasi: Ontologiya qanday ta’limot ekanligiga ta’rif beradi. “Borliq” kategoriyasiga ta’rif beradi. Borliq haqidagi G’arb va Sharq konsepsiyalarini ajrata oladi. Materiya tushunchasini harakterlab beradi. Materiya harakat shakllarini sanab beradi.
Mustaqil o’rganish uchun topshiriqlar: Topshiriq 1. “Insert” texnikasi va “Blis-surov” uslubi qoidasini o’rganish. Eslatma: III qismga qarang Topshpriq 2. .6/6/6 jadvalini to’ldirish. Eslatma: II qismga qarang Topshiriq 3. Faollashtiruvchi va blis-surov savollariga javob berish. Eslatma: II qismga qarang Topshiriq 4. Ma’ruza bo’yicha tavsiya etilgan adabiyotlarni o’rganish. Eslatma: 4 qismga qarang Topshiriq 5.O’ziii-o’zi nazorat qilish uchun savollarga javob bsrish. Eslatma: IV qismga qarang
Nazorat shakli: Og’zaki nazorat, savol- javob va o’z-o’zini nazo- rat qilish.		Maksimal ball: 4,1 b. Talabaga qo’yilgan ball:	O’qituvchi imzosi: