O’zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasi toshkent islom universiteti

2.2.6-jadvaI. Dunyo mamlakatlarining aholi jon boshiga to'g'ri keluvchi daromad ulushi bo'yicha guruhlanishi

Guruhlar		2004-yil		2012-yil
		Aholi jon boshi­ga to'g'ri keluv­chi daromad, dollar	Guruhdagi mamlakatlar soni	Aholi jon boshi­ga to'g'ri keluv­chi daromad, dollar	Guruhdagi mamlakatlar soni
Past daromadli mam­lakatlar		825 gacha	59	1035 gacha	32
O'rta daromad­li mamla­katlar	O'rta quyi daromad­li mamla­katlar	826-3255	55	1036-4085	36
	O'rta yuqori daromad­li mamla­katlar	3256-10065	40	4086-12615	41
Yuqori daromadli mam­lakatlar		10066 dan yuqori	56	12616 dan yuqori	70

Manba: World Development Report 2006. World Bank. P. 291.; World Development Report. Risk and Opportunity Managing Risk for Development. 2014. World Bank. 2014. P. 293-298.

Jahon banki tasnifi 214 mamlakatni qamrab oladi. Ularning 186 tasi Jahon ban- kiga a’zo mamlakatlar va boshqalari 30 mingdan ortiq aholiga ega mamlakatlardir. Daromadlar darajasiga ko‘ra guruhlash mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanish dara­jasiga ko‘ra o'xshash jihatlarini taqozo etmaydi. Past va o‘rta daromadli mamlakat­lar ba’zan rivojlanayotgan mamlakatlar sifatida, yuqori daromadli mamlakatlar esa rivojlangan mamlakatlar sifatida qaraladi. Jahon banki tasnifida yuqori daromadli mamlakatlar guruhida neft eksport qiluvchi — Qatar, Birlashgan Arab Amirliklari (BAA), Bruney, Quvayt kabi XVF tasnifi bo'yicha rivojlanayotgan mamlakatlar guruhiga kiruvchi mamlakatlar ham uchraydi.

Jahon banki mamlakatlarni tashqi qarz holati bo'yicha ham guruhlarga ajratadi: tashqi qarzi yuqori kambag'al mamlakatlar; tashqi qarzi normal darajadagi mam­lakatlar; tashqi qarzi katta bo'lmagan mamlakatlar; tashqi qarzi bo'yicha guruhlanmagan mamlakatlar.
Tashqi qarz darajasini aniqlash uchun Jahon banki hisobot tizimi bo'yicha muntazam makroiqtisodiy ko'rsatkichlar to'g'risidagi ma’lumotlarni berib boruvchi mamlakatlarga nisbatan turli usullar qo'llaniladi. Ushbu tizimga muvo­fiq tashqi qarzi yuqori mamlakatlarga tashqi qarzga xizmat ko'rsatishning joriy qiymati yalpi milliy daromadning 89 % yoki eksportning 220 %dan oshadigan mamlakatlar kiradi. Tashqi qarzi normal darajadagi mamlakatlarga esa ushbu ko'rsatkich 60%dan oshmaydigan, ammo kritik darajaga yetmagan mamlakat­lar kiritiladi.
Jahon bankiga hisobot bermaydigan mamlakatlarga nisbatan quyidagi chega- raviy mezonlar belgilangan:

• 
  tashqi qarzning yalpi milliy daromadga nisbati — 50 % ;
  
• 
  tashqi qarzning eksportga nisbati — 275 % ;
  
• 
  tashqi qarzga xizmat ko'rsatishning eksportga nisbati — 30 % ;
  
• 
  qarz bo'yicha foizning eksportga nisbati — 20 %.
  

Bundan tashqari, Jahon banki ham boshqa xalqaro tashkilotlar singari rivojla­nayotgan mamlakatlarni geografik mezon bo'yicha guruhlashtiradi va ushbu guruh­ga past, o'rtadan quyi va o'rtadan yuqori daromadli mamlakatlar kiradi¹²:

• 
  Sharqiy Osiyo va Tinch okeani hududi mamlakatlari — 24;
  
• 
  Yevropa va Markaziy Osiyo mamlakatlari — 22;
  
• 
  Lotin Amerikasi va Karib havzasi mamlakatlari — 30;
  
• 
  Yaqin Sharq va Shimoliy Afrika mamlakatlari — 13;
  
• 
  Janubiy Afrika mamlakatlari — 8;
  
• 
  Afrikaning Sahroyi Kabirdan janubda joylashgan mamlakatlari — 47.
  

Yuqori daromadli mamlakatlar esa IHTTga a’zo (30 ta mamlakat) va IHTTga a’zo bo'lmagan (40 ta mamlakat) mamlakatlarga bo'linadi.