O’zbekiston respublikasi vazirlar mahkamasi huzuridagi toshkent islom universiteti

2-Rasm

Mavzu bo'yicha savollar

1.Operasion sistema tushunchasi.
2.Operasion sistemalarning asosiy funksiyalariga nimalar kiradi?
3.Operasion sistema funksiyasi.
4.Kompyuter programmasi deb nimaga aytiladi?
5.Tizim programmalariga nimalar kiradi?


Foydalanish uchun adabiyotlar.
1. Finogenov K.G. Samouchitel po sistemnim funksiyam MS DOS M:MAIK:1993.
2. A.V.Gordeyev, A.YU.Molchanov Sistemnoye programmnoye obespecheniye. Uchebnik. Sankt-Peterburg,Moskva.Xarkov.Minsk. 2001


Protsessorning arxitekturasi


Reja: Operativ xotira yacheykalari, registr razryadlari, protsessorga ulangan simlar yo'li, prosessorning takt chastotasi
Tayanch iboralar: Registrlar, protsessor arxitekturasi, shina, adresli shina, berilganlar shinasi, takt chastota

Kompyuterlarda ma'lumotlarni saqlashning bir necha vositalari mavjud. Eng tez saqlash vositalaridan biri –bu mikrosxemalarga yozishdir. Bunday xotira operativ xotiradir. Operativ xotira yacheykalardan iborat. har bir yacheykada bir bayt ma'lumot saqlanishi mumkin. Shuningdek, har bir yacheykaning o'z adresi bor bo'lib, buni yacheykaning nomeri deb ham tushunish mumkin, ya'ni adresli yacheyka.

Protsessornig qurilishi operativ xotiraning qurilishiga o'xshashdir. Protsessor ham yacheykalardan tashkil topgan. Protsessor yacheykalarida ma'lumotlar saqlanmaydi, balki qayta ishlanadi. Protsessorning yacheykalarini registrlar deb ham ataladi. Ma'lumki protsessorlarning turli xillari mavjud bo'lib, har bir model o'zining registrlariga ega. Registrlar sakkiz razryadli- bu registrlar 8 bitga joylashadi, ya'ni bir bayt joy egallaydi. Agar registr o'n olti razryadli bo'lsa, unda ikki bayt joylashadi. O'zaro bog'langan juft baytni so'z deb aytamiz. 32-razryadli registrga 4 bayt joylashadi.
Protessorlarning turli registrlari turli ko'rsatmalardan iborat. Umumiy registrlar ma'lumotlar ustida operatsiyalar bajarish uchun ishlatiladi. (baytlar, so'zlar va ikkilik so'zlar). Adresli registrlar xotiradagi ma'lumotlarni adreslarni prosessor topishi uchun xizmat qiladi. Prosessorlarni o'zaro tekshirish uchun maxsus registrlar mavjud. Bayroqchalar registri ma'lum bir holatlarda yoqilishi va o'chirilishi uchun xizmat qiladi. Har bir prosessor tipi o'zining registriga ega va xar bir registr ma'lum bir vazifani bajaradi. Protsessor registrlarining va ularning ko'rsatmalari protsessor arxitekturasi deyiladi. Protsessor qanchalik murakkab bo'lsa, uning arxitekturasi shuncha murakkab bo'ladi. Zamonaviy kompyuterlarning protsessorlari bir necha o'nlab registrlardan iborat.
Protsessorga ikkita simlar yo'li ulangan- ularni shina deb yuritiladi. Ulardan biri –adresli shina bo'lib, u protsessorni operativ xotiraga yuklaydi. Shinada yo'laklar qancha ko'p bo'lsa, shuncha ko'p xotira yacheykasi protsessorga ulanishi mumkin.
Ikkinchi shinani berilganlar shinasi deyiladi. Undan protsessor registriga xotira yacheykalaridagi ma'lumotlar o'tadi. Agar shina 16 ta yo'lakdan iborat bo'lsa, u holda prosessor 1 martaga 2 bayt oladi. Pentium protsessorlari 64-razryadli berilganlar shinasi bilan ishlaydi va u bir martaga 8 bayt egallaydi. Berilganlar shinasi ikki yo'nalishlidir: unda protsessor nafaqat xotiradan ma'lumot oladi, balki, qayta ishlangan ma'lumotlar natijalarini vaqtincha saqlash uchun orqaga xotiraga jo'natadi.

Процессор

Адресга
мылжалланган

регистр
Умумий
регистр

Хотира

1
2
3

.
.
.

32

1
2

3
.
.

.
.
32

Adresga
mo'ljallangan

shina

1 2 3 … . . . . 64

1 2 3 64 6464

Berilganlar shinasi